[zaloguj się]

PUŁMILE (6) sb n

pułmile (5), połmile (1); pułmile BielKron, ReszPrz, GostGosp, WujNT (2); połmile SarnStat.

e prawdopodobnie pochylone (tak w puł-(poł-)...-’e, np. połhatłasié); w poł- o pochylone.

Fleksja
sg
A pułmilé
L pułmilu

sg A pułmilé (3).L pułmilu (3).

stp, Cn brak, Linde XVII w: półmile.

Miara długości oraz odległość równa połowie mili; dimidium miliare JanStat (6):
Wyrażenia: »pułmile dobre [= ze sporym naddatkiem]« [szyk 1:1] (2): Od [kościoła] ś. Piotrá ſzli [pokutnicy] z tymże porządkiem do ś. Páwłá dobre pułmile náſze Polſkie ReszPrz 160; Tedy ſię wroćili [apostołowie] do Ieruzálem [...]/ máiąc drogę ſzábátu (marg) To ieſt, pułmile dobre. (–) WujNT Act 1/12.

[»pułmile małe«: więc iż gospoda była od przewozu jako w półmilu małym, gdzieśmy nocować mieli, Franciszek [...] tak tuszył, iż na to czekali, żebyśmy tam byli na noc zostali RadzPodróż 241.]

Zestawienie: »pułmile polskie, [nasze]« (2): ReszPrz 160; Lecz Bethánia byłá blizko Ieruzálem iákoby ná piąćinaśćie ſtáiow. (marg) ktore czynią pułmile polskie á dwie mile włoskie. (–) WujNT Ioann 11/18; [RymszaChor 7].
Wyrażenia przyimkowe: [»na pułmilu« = w odległości połowy mili: Zamek od zamku jest opodal, wszakże na śrzód weścia do portu z każdego działa dostrzeli; od siebie są mało nie na półmilu, stąd znać, jako jest port szeroki. RadzPodróż 191.]

»w pułmilu« = w odległości połowy mili (2): Niech ma [ziemianin] dom [...] w zdrowym placu [...] ſtaynia [ma być] ná ſtronie: pśiárnia namniey w pułmilu GostGosp 170; Lowienia Ryb téż przerzeczony Zakon ſam będźie miał wolność w téyże rzéce Bierzwieniku [...] wzgórę idąc y nádół ná półmile [tj. prawdopodobnie: pół mile; per medium miliare JanStat 849] od moſtu [...]. To téż przydawſzy: áby w tymże półmilu wſtępuiąc wzgórę y nádół/ ná téyże rzéce Bierzwieniku ku Króleſtwu nie był budowan żadny zamek. SarnStat 1073; [w półmilu [in eodem dimidio miliari JanStat 849] królowa Jej M. się wróciła KromHist 23; Kładli żałobną skargę [...], że około miasta nie miał nikt w półmilu karczmy stawić. LustrKrak I 62; Derwi Murza ſzedł w pozad woyſká w pułmilu z dzieſiącią tyſięcy ludu StryjKron 778].

~ w pułmilu od kogo, [od czego] (1): gdy ſie przepráwił [cesarz] przez rzekę Wernizę/ ruſzyli ſie przećiw iemu Ewángelikowie/ y położyli ſie od niego tylko w pułmilu BielKron 227v; [LustrMalb II 125; RadzPodróż 241; RymszaChor 7; y Monaſter Pánieńſki S. Spáſá od zamku w puł milu nád [rzeką] Połotą [kniaź Borys zbudował] BielKron 1597 155; W półmilu od miasta są pagóreczki piaszczyste PiotrDzien 299].

[W połączeniu szeregowym: Leżą [jeziora] od tej wsi w mili, we dwu, w półmilu, jako które. LustrMalb II 125.

Połączenie: »w [ilu] mil ... w mili ... w połmilu«: zeby opacztwa niebely zaſſadzone iedno weſzterzech myl od ſiebie. A dwori wmili. mlini wpolmiliu. StatNorb 86v.

Szereg: »w pułmilu albo w ćwierci mile«: Od tego miejsca ku wschodowi słońca, a od Betlejem w półmilu naszym albo w ćwierci mile, jest miejsce, które zwano Wieżą Trzody. RymszaChor 7.] ~

Cf POŁ »poł mile«

MFr