[zaloguj się]
[pdf]

PUŁHAK (5) sb m

pułhak (5), [połhak a. pułhak].

-å- (4) ModrzBaz, GórnRozm, CiekPotr, CzahTr, -a- (1) GrabPospR; w poł- o prawdopodobnie pochylone (tak w poł-).

Fleksja
sg pl
N pułhåk pułhåki
G pułhåku pułhåk(o)w
A pułhåk
I pułhåki(e)m pułhåkami

sg N pułhåk (2). ◊ [G pułhåku.] ◊ A pułhåk (1). ◊ [I pułhåki(e)m.] ◊ pl [N pułhåki.] ◊ G pułhåk(o)w (1). ◊ I pułhåkami (1).

Sł stp brak, Cn: pułhak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.: półhak, pułhak.

Rodzaj ręcznej broni palnej, mniejszej od hakownicy i z krótszą lufą; bombarda Modrz; fistula ferrea Cn (5): idę ſobie/ ábo iádę/ áli kule z pułhakow imo vcho lecąc wczorá podle mnie dwu/ dźiś prżedemną iednego zábili GórnRozm A3v; Ták ieſt ten dyabeł [tj. rozpusta] żártki, że z nią żaden pułhak By był nalepſzym prochem nábity, niezrowna. CiekPotr 53; CzahTr L3; [w ósmy skrzyni kul kamiennych 726 [...]. Item do szturmowych hakownic kul 7200 ołowianych, do półhaków ołowianych kul 5600 LustrKrak I 191; Sclopeta, Fistulae ferreae Handbchſen oder Hacken Pułhaki ArtNom M4v; pożyczełem nieboszczykowi na drogę krakowską półhaków czterech i ptaszej rucznicę [!] z parą prochownic InwMieszcz 1594 nr 292; półhaki z zaniklami 4 i ruśnica 1 InwMieszcz 1597 nr 301; Volck Xxxv; RelacSzwec 676].

W połączeniach szeregowych (1): tudźież też káżdy może bez nowego koſztu/ koniá tego y tego páchołká ktorego w domu chowa/ ná tę wypráwę poſłáć/ zbroię tęż co ią dla potrzeby ſwey chowa/ pułhák ſzáblę etc. GrabPospR N4v; [KronMieszcz 108; Bo co [...] może być wdźięcżnieyſzego/ iáko widźieć táką wyborney młodźi licżbę [...]/ pięknie pułhakiem/ kopiią/ miecżem włádáiącą BusLic 52].

Szeregi: »pułhak abo harkabuz« (1): Widamy tego doſyć/ gdy ludźie [...] popiſuią śię iáwnie z tą przemierzłą/ nádętą [...] nierownośćią/ cżyniąc śię nád drugie ludźi zwierzchnieyſzemi ábo zacnieyſzemi/ [...] dawnemi herbámi/ doſtátkiem oręża/ pułhakámi ábo hárkábuzámi [bombardis] y łyſkániem miecżow ModrzBaz 19.

[»pułhak a (albo) ruśnica« [szyk zmienny]: á mali ſię prawdá rzec/ ieſt tákowych śiłá domakow/ ktorzy y drzewá w rękę wziąć nie vmieią/ á z ruśnice álbo z pułhaku dobrze ſtrzelić ledwie ze ſtá ieden ſię obierze WerPublika 9; Ná tymlaku [= rzemieniu] ieſt pułhak/ á w ręku ruſnicę/ Krotką dźwigam ZbylPRozm D3v. [Ponadto w połączeniu szeregowym.]]

[Przen:
Szereg: »pułhak albo działo«: Potym druga broń ieſzcże á ſtoi za pułhak/ álbo zá dziáło namocnieyſze/ ieſtći modlitwá do Bogá GilPos 198v (Linde).]

Cf [PUŁHACZE], PUŁHAKOWNICA

MFr