[zaloguj się]
[pdf]

PTASZNIK (24) sb m

ptasznik (22), [ptaśnik], ptasznik a. ptaśnik (2).

-å- (11), -a- (5) GliczKsiąż (2), GostGospPon (1), GrabowSet (2).

Fleksja
sg pl
N ptåsznik ptåsznicy
G ptasznika ptåsznik(o)w, ptåśnik(o)w
D ptasznikowi ptåsznik(o)m
A ptåsznika

sg N ptåsznik (19). ◊ G ptasznika (1). ◊ D ptasznikowi (1). ◊ [A ptåsznika.] ◊ pl N ptåsznicy (3). ◊ [G ptåsznik(o)w, ptåśnik(o)w. ◊ D ptåsznik(o)m.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII(z Cn) – XVIII w.

1. Ten, kto łowi ptaki lub na nie poluje; auceps Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; aviarius Murm, 1, Mącz; aucupator Cn (22): Ptaſznik niegdy w leśie chodząc/ Ptaki rozmáite łowiąc: Zá ćietrzewiem wzgorę pátrzał/ By mu śidło ná ſzyię wdział. BierEz K2v, F2v, L3v O4v, S3v; Auceps, qui captat aves eyn vogelſteller Ptaſſnik Murm 186, 80; Mymer1 13v, 24v; BartBydg 16b; GliczKsiąż F3; Aviarius, Ptaſznik/ Mysliwiec. Mącz 20d, 19c; Calep 113a; Teżći w piſzcżałecżkę ptaſznik grawa cudnie/ Gdy ná łow ſwoy wabi ptaſzątká obłudnie. Phil H; CiekPotr 32; [Nie doſwiádcżay ty ludzi tim żeć łágodnie mowią/ tákći też ptaſſnik cudnie piſka gdy ptaká zdrádzić á vłowić chce. LorichKosz 47 (Linde); Teraz tam jest na niej [wyspie Capri] biskup, który największą ma intratę z ptaśników, którzy się bawią łowy ptaków DiarPeregr 2].

[ptasznik czyj: StryjKron 503 cf »ptasznik albo łowczy«.]

W połączeniu szeregowym (1): Zwierzęthá [...] ćwicżą ye [dzieci swe] álbo ná byeg/ álbo ná latánie/ álbo ſkakánye/ o cżym álbo oſocżnicy/ myſliwcy y ptáſſnicy dobrze powyedzieć mogą. GliczKsiąż F3.

W porównaniach (5): Prozno złoſny prácował/ Lecż/ ptáſznikowi rowien/ co ſtáwiáiąc Sieći/ długo pilnował [...] Do dom ſię wroćił/ śiebie przeklináiąc. GrabowSet I3, S4v; Swiát ten lepem ieſt/ ktory ſwoie iako ptaſznik/ lepem grzechu y śmierći/ o wiecżną zgubę przypráwia. WysKaz 12; PowodPr 66; KlonWor 75.

[Zestawienie w funkcji n-pers: »Henryk Ptasznik« = cesarz niemiecki: A ten oto pierwſzy Syn Henriká Ptaſzniká [...] począł pánowáć roku od Chriſtuſá 935. StryjKron 143.]
Szeregi: [»ptasznik albo łowczy«: Tedy Krol Iágeło nijákiego Fiedorá Wioſnę Ptaſzniká álbo łowczego ſwoiego poſłał od ſiebie do Witebſka Namieſtnikiem. StryjKron 503.]

»ptasznicy abo myśliwcy« (1): Gdyż náleźieni ſą w ludźie moim nie zbożnicy/ záſádzáiąc ſie zdrádliwie iáko ptaſznicy ábo myśliwcy záſtáwuiący śidłá y ſámołowki do śidlenia ludźi. PowodPr 66. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

[W przen:
Wyrażenie: bibl. »sidło ptasznikow« = laqueo venantium: Duſzá náſzá iáko wrobl/ wyrwána ieſt z śidłá ptaſznikow. WujPs 230.]
2. Pomieszczenie na ptaki, ptaszarnia; aviarium BartBydg, Cn; cohortalium avium aviarium a. stabulum, ornithon Cn (2): Aviarium, ptasnyk, clyathka BartBydg 17; Sad [...] zá ogrodem [...] zá tym naśiennik [...]. Chćiałbym ieſzcże ptáſzniká GostGospPon 170.

Synonimy: 1. łowiący, łowiec, myśliwiec, myśliwy.

Cf PTASZYNIEC

SBu