[zaloguj się]
[pdf]

POŻYCZEK (12) sb

pożyczek m (9), pożyczka f (1), pożyczek a. pożyczka (2); pożyczek RejWiz, WujNT (3), SarnStat (5); pożyczka ModrzBaz. [Za postaci wątpliwe uznano formy z tekstów, w których nie ma zaświadczonej pewnej odmianki.]

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N pożyczek pożyczki
G pożyczku
A pożyczek pożyczki
I pożyczką pożyczki
L pożyczkoch, pożyczk(a)ch

sg N pożyczek (1). ◊ G pożyczku (3). ◊ A pożyczek (1). ◊ I pożyczką (1). ◊ pl N pożyczki (2). ◊ A pożyczki (2). ◊ I pożyczki (1). ◊ L pożyczkoch (1), [pożyczk(a)ch].

Sł stp: na pożyczki, Cn s.v. pożyczana rzecz: pożyczek; Linde XVII – XVIII w.: pożyczek, pożyczka.

Danie lub wzięcie czegoś pod warunkiem zwrotu; to, co zostało pożyczone; mutuum Modrz, Cn; creditum, debitum JanStat (12): KromRozm II l3v; mieſczánin/ álbo ten który komu czego pożycza/ iáko ſukien álbo innych rzeczy y kupi obywatelowi náſzému/ przez Cyrographu álbo liſtu/ z którégoby ſie znáczyć mogły pożyczki: [...] ma przez świádki dowiéźdź/ iż pożyczył SarnStat 692 [idem] 694, 1272; Azac o te pożyczki nie nábiegáią mię: Rzadki dzień, żeby kilká ich v mnie nie było. Ten ná zapis; ow zásię prosi ná zaſtáwę CiekPotr 44.

W połączeniach szeregowych (2): Bo iuż tám trudno wiernie/ iuż ieden drugiego/ Skubie iáko kto może/ [...] Więc frymárki/ pożycżki/ á rozlicżną kupią/ Ták więc w zaiem by ſzkápy párſzywe ſie łupią. RejWiz 31v; Bo ledwieby ſię ktora miedzy ludźmi ſpráwá náleść mogłá/ ktoraby ſię niezámykáłá/ kupnem/ przedażą/ odmiáną/ dárowizną/ naymem/ viednániem śiebie ná co/ obiecániem cżego/ rękoiemſtwem/ pożycżką/ dániem do wiernych rąk/ zaſtáwą/ y inſzemi tym podobnemi. ModrzBaz 77.

W przeciwstawieniu: »pożyczek ... darowanie« (1): Nie ták rozumieć maſz/ żebyć ſię áni ſumy pożyczoney ſpodziewáć nie godziło (boćby to iuż był nie pożyczek ále dárowánie) ále ábyś pożyczał/ nie ſpodziewáiąc ſię żadney nagrody/ áni zyſku WujNT 217.

Zwrot: »dawać na pożyczek« (1): Ale przy pożyczániu rzeczy dominium y periculum wpáda ná tę perſonę, co pożyczuie ſobie, nie ná tego co dáie ná pożyczek. SarnStat 1273.
Wyrażenie: »zysk od pożyczku, dla pożyczku« (1:1): Lichwę tu rozumiey nie zyſk od pożyczku/ ktory ieſt zákazány: ále ſłuſzny zyſk ábo dochod/ ktory bierze człowiek z dobrego ſzáfowánia máiętnośći ſwoich. WujNT 108, 217.
Wyrażenia przyimkowe: »na pożyczek, na pożyczki« (1:1): ſkazáliſmy aby nápotym żaden obywátel náſz z cudzoźiemcem/ którégobykolwiek ſtanu y záwołánia był/ nie grał koſtek ná pożyczki álbo ná wiárę/ chybá o gotowé pieniądze [aut creditum seu credentiam: sed ... pro pecunia parata JanStat 585]. SarnStat 707. Cf »dawać na pożyczek«.

[»na pożyczkach« = wypożyczony: 2 szle i koń na pożyczkach u p. Poleja. InwMieszcz 1561 nr 97.]

Cf POŻYCZANIE, [POŻYCZANKA], POŻYCZENIE

LW