[zaloguj się]
[pdf]

POŚWIĘCONY (409) part praet pass pf

poświęcony (310), poświęcon (57); poświęcony a. poświęcon (42).

poświęcony (355), poświącony (2), poświęcony a. poświącony (52); poświęcony : poświącony Leop (16:1), WujJud (9:1).

Pierwsze o jasne; w formach złożonych -on- (35). -ón- (6); -ón- OrzOuin (2); -on- : -ón- BiałKat (3:3), KochPs (5:1); w formach niezłożonych -ón- (1) BiałKat, -on- Mącz.

Fleksja
sg
mNpoświęcony, poświęcon fNpoświęconå, poświęcona, poświęcon(a) nNpoświęcone, poświęcono
Gpoświęcon(e)go Gpoświęconéj Gpoświęcon(e)go
Dpoświęconemu D D
Apoświęcony, poświęcon(e)go Apoświęconą Apoświęcon(e)
Ipoświęconym, poświęcon(e)m Ipoświęconą Ipoświęconym
Lpoświęconym Lpoświęconéj Lpoświęconym
V Vpoświęconå Vpoświęcon(e)
pl
N m pers poświęceni, poświęcony
G poświęconych
D poświęconym
A m pers poświęcon(e)
subst poświęconé
I m poświęconymi, poświęconémi
f poświęconymi
L poświęconych
V m pers poświęceni
subst poświęcon(e)
inne formy
pl N subst m i n - poświęconé; pl N subst f - poświęconé, poświęcony, poświęconé, poświęcony; sg n a. pl N subst - poświęcon(e)

sg m N poświęcony (71), poświęcon (29); ~ (attrib) poświęcony (11); ~ (praed) poświęcony (47), poświęcon (29); poświęcony OpecŻyw, SeklKat, KrowObr (9), BiałKat (2), WujJud, BudBib, CzechEp, NiemObr (3), KochFrag, SkarKaz, KlonFlis; poświęcon PatKaz II, PatKaz III (2), Leop (3), RejPos (3), KuczbKat, RejPosRozpr, SkarJedn; poświęcony : poświęcon KromRozm III (1:1), BibRadz (2:2), BielKron (3:7), CzechRozm (1:1), ModrzBaz (1:1), SkarŻyw (4:1), WujNT (13:4). ◊ G poświęcon(e)go (7). ◊ D poświęconemu (3); -emu (1), -(e)mu (2). ◊ A poświęcony (7), poświęcon(e)go (2). ◊ I poświęconym (9), poświęcon(e)m (1) OrzRozm. ◊ L poświęconym (5). ◊ f N poświęconå (11), poświęcona (11), poświęcon(a) (40); ~ (attrib) -å (4), -a (2); -å Mącz, GosłCast; -å : -a KrowObr (1:1), SkarŻyw (1:1); ~ (praed) -a (9); -å (7); -a KromRozm II, KrowObr, BiałKat, RejZwierc, SkarJedn, SkarŻyw (2); -å KuczbKat, KochPam, LatHar, SkarKaz; -a : -å BielKron (1:1), WujNT (1:2). ◊ G poświęconéj (3). ◊ A poświęconą (10) [w tym: -a (1)]. ◊ I poświęconą (3). ◊ L poświęconéj (2); -éj (1), -(e)j (1). ◊ V poświęconå (1). ◊ n N poświęcone (21), poświęcono (13); -é (3), -(e) (18); ~ (attrib) -é (4); ~ (praed) -é (17), -o (13); -é RejPs (2), KromRozm I, Leop (2), OrzQuin, BiałKat, BudNT, KochPs, SkarŻyw, LatHar, SkarKaz; -o PatKaz I, SeklWyzn, KrowObr (3), RejPos (2); -é : -o BibRadz (2:1), Mącz (1:1), BudBib (1:1), WujNT (1:3). ◊ G poświęcon(e)go (8). ◊ A poświęcon(e) (1). ◊ I poświęconym (4). ◊ L poświęconym (2). ◊ V poświęcon(e) (1). ◊ pl N m pers poświęceni (49), poświęcony (1) KromRozm I. subst m i n poświęconé (21); -é (3), -(e) (18). f poświęconé (8), poświęcony (4), poświęconé a. poświęcony (1); -é (1), -(e) (7); ~ (attrib) -é (2); ~ (praed) -é (6); Leop (2), WujJud (2), WujJudConf, WujNT, -y PatKaz II (4). ◊ G poświęconych (14). ◊ D poświęconym (6). ◊ A m pers poświęcon(e) (1). subst poświęconé (24); -é (2), -(e) (22). ◊ I m poświęconymi (5) KromRozm III, KrowObr, BudNT (2), WujNT, poświęconémi (1) OrzJan. f poświęconymi (1). ◊ L poświęconych (6). ◊ V m pers poświęceni (1). subst poświęcon(e) (1). ◊ sg n a. pl N subst poświęcon(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: poświęcon(y) od kogo (21), przez kogo (11), kim (5); od kogo PatKaz II (10), KromRozm III, BielKron (2), WujJud, CiekPotr; przez kogo KrowObr (2), BibRadz (2), OrzRozm, OrzQuin, BiałKat; kim WujJudConf, CzechRozm, SkarŻyw; od kogo : przez kogo : kim NiemObr (1:–:1), LatHar (1:–:1), WujNT (4:4).

Sł stp s.v. poświęcić, Cn: poświęcony, Linde XVI i XVIII w. s.v. poświęcić.

Znaczenia
I. Imiesłów od „poświęcić” (404):
1. Pobłogosławiony, obdarzony łaską bożą, wybrany przez Boga, uświęcony; też w funkcji przymiotnika: święty; sanctificatus Vulg, PolAnt (150): Ten maieſtat krolewſki zewſſąd poſwiętzony/ botz od ducha ſwiętego dawno był ſprawiony/ botz wniem ſiedziál bog wierny OpecŻyw 20v; [ta panna była] poſzwyączona troyako od nablogoſlawnyeyſzey troycze ſzwyątey PatKaz II 37v; y takyeſz poſzwyączony rączky yey ktoremy myala ſyą boſtwa dotykacz PatKaz II 38; A thakyeſzczy ta myla panna yeſth zwyecznoſzczy poſzwyączona, y ſtala ſyą koſzczyolem boſkyem PatKaz II 39v; a przetoſz ta myla panna nyewzyuoczye yey mathky poſzwyączona, ale yuſz ſzwyątą bądącz y blogoſlauyoną zwyecznoſzczy począta wzyuoczye ſzwyątey anny PatKaz II 68v, 38 [2 r.], 38v [2 r.], 39, 40, 49, 70, 78v; pythanye pyerue yeſzly byla wzyuoczye matki poſzwyączona [...] Trzeczy yeſzly nad yne ſzwyąte byla poſzwyączona PatKaz III 92v; panny maryey poſzwyączenye nycz nyeyeſth ynſzego, yedno puſzczenye ducha ſzwyątego wduſchą poſzwyączona PatKaz III 93, 92v [3 r.], 93v [3 r.], 94, 94v [4 r.], 95 [2 r.] (23); Iż Pan Kryſtus tylko ras offiárowány doſić vtzynił náwieki zá wſzyſtki ludzi poſwięcone. KrowObr Bv, 145v; Leop Lev 19/24; W czym nam iáwnie á iáſnie okázuie/ iż przezeń y niewierni ſą poświęceni á przyłączeni do ludu iego BibRadz I 148v, Hebr 2/11, Apoc 22/11; to mowi Pan Bog/ gdy będę v was poświęcon/ zbiorę was s pogan á przywiodę do zyemie wáſzey BielKron 96; Bo mąż niedowiárek przez żonę wierną/ y żóná przez wiáry Chryſtuſowéy/ przez mężá wiernégo poświęceni bywáią: wiárá iednégo drugiégo błogoſłáwi. BiałKat 368v [przekład tego samego tekstu WujNT 1.Cor 7/14 [2 r.]]; WujJudConf 231v; RejPosWstaw 22; KochPs 4, 195; O święty zborze/ y roto poświęcona SkarŻyw 208; Od tego cżáſu ktoregoś Bogu poſtánowiłá wcżyſtośći żyć/ ćiáło twe poświęcone ieſt/ y z ſtáło ſię kośćiołem Bożym. SkarŻyw 393, 502; CzechEp 283; Z ktorego poświęcenia pan Chriſtus dowodźił Boſtwá ſwego [...]. Co y my mamy pilnie vważáć/ á o żadnym inſzym ſynu Bożym nie myślić/ nád tego/ y oprocż tego/ ktory od Oycá poświęcony ieſt. NiemObr 103, 102, 103, 162; Dla tego ſię pokrzćili by ſię odrodźili/ á cżłowieká ſtárego z śiebie zewłocżyli/ będąc iuż poświęceni okrom wątpliwośći/ w ćiele á we krwi iego doſtáiąc świątośći. ArtKanc N16, G2v; Bóg żaden nań nie podnióſł ręki poświęconéy/ Gdy iedni z náſzéy ſtrony/ drudzy byli z onéy. GórnTroas 28; A Tertullian [...] wſzytkie ceremonie bierzmowánia wyráził temi ſłowy: Ciáło námázuią/ áby duſzá byłá poświęconá WujNT 429; iż ſą [chrześcijanie] poświęceni ná krzćie/ áby świątobliwie y ſpráwiedliwie żyli. WujNT 435; Abowiem iedną ofiárą/ doſkonáłymi vczynił ná wieki te ktorzy bywáią poświęceni. WujNT Hebr 10/14, s. 287, 382 marg, Rom 15/16, 1.Cor 7/14 [2 r.], s. 595 [3 r.] (16); SkarKaz 577a, b marg, 578b.

poświęcon(y) przez co (11): KromRozm I D4; kthory dar dáię tobie wielki/ z wody iákoby národzony przes táiemnice poſwięcony KrowObr 68v; Leop Hebr 10/29; BibRadz *7; Zowie ie świętymi/ że vwierzyli/ á przez wiárę ſą poświęceni WujJud 138v; Krzyż ten iż był naczyniem náſzego odkupienia y ołtarzem nawyżſzey ofiary / oſobliwie przez dotykánie/ noſzenie y ofiárowánie Ciáłá y krwie Páná náſzego poświęcony: przetoż ſłuſznie świętym ieſt nazwany WujNT 382, 773. Cf »poświęcony przez ofiarę«, »poświęcon przez słowo boże«.

poświęcon(y) czym (11): A więc ty ieſztze nieboże będzieſz/ wſzelki/ przes Duchá Swięthego poſwięcony/ ras krwią Páná Iezu Kryſthá vkrzyżowánego [...]/ ſzukał/ nowego ſwięcenia/ mázánia/ y ná vrząd Apoſtolſki pothwierdzeniá? KrowObr 132v; A tu dawa znáć/ iż wſzytko to co Kryſtus ćirpiał/ było iáko zacne poświęcenie/ ktorym był poświęcon nawyżſzy kapłan náſz y kſiążę zbáwienia naſzego Kryſtus BibRadz II 120d marg; Pan wielki vkaże ſie na zyemi iáko cżłowiek/ [...] głoſem oycowſkim będzye poświęcon BielKron 19; Lecż dziſieyſzy dzień ziáwieniem świętego Micháłá poświęcony ieſt SkarŻyw 422; LatHar 235, 238, 565; Y nie máſz inſzego známieniá [...]/ iáko to ktore śmierćią Páńſką ieſt poświęcone WujNT 298. Cf »ofiarą poświęcony«, »poświęcenim poświęcony«.

poświęcony w kim (7): y nikogoſz [Stary Zakon] do wiecżńey [!] oycżyżny w prowádzić nie mogł/ aż wyſługá y rozlanie krwie niewinney Syná Bożego wnieśiona ieſt/ w ktorym ieſt zákon nowy poświęcony. SkarŻyw 3; W tych czterech corkách Philippowych [...] po krzyżu Páńſkim pánieńſtwá pierwiaſtki były poświęcone. WujNT 486, 833 marg. Cf »poświęcony w Chrystusie«.

cum inf (2): a przetoſz poſzwyączona [ta miła Panna] od ducha ſzwyątego bycz domem boſkyemu odpoczyuanyu, y bycz matką bozą PatKaz II 40v, 49.

W połączeniach szeregowych (9): ktoraſch to [Panna Maryja] przed początkyem ſzwyata yeſth oczyſzczyona y poſzwyączona y zachouana PatKaz II 40v, 69; byli nádęći y nyeczyſci/ [...] ták iż ye Páweł S. ſurowye bákał/ y groźił im/ á wżdy ye poſwyęconymi y ſwyętymi/ y koſcyołem bożym ſwyętym zowye. KromRozm III D5v; WujJud 101v; CzechRozm 33v; ktorym [Ciałem] w Kośćiele twoim/ bywamy karmieni/ nápawáni/ ocżyśćieni/ poświęceni/ y z nawyżſzym Boſtwem twoim ziednocżeni. LatHar 565, 235; WujNT 580, 1.Cor 6/11.

W przeciwstawieniach: »poświęcony ... grzeszny (2), splugawiony, zły« (4): KromRozm I Iv; WujJud 101v; Aby ći ktorzy byli zli/ poświęceni byli. WujNT Aaaaaa3, 12.

W charakterystycznych połączeniach: ciało (jest) poświęcone(-a, -y, -eni), człowiek, lud (ludzie) (3), mąż (4), piersi (2), pierwiastki [czego], podnożek, ręka (rączki) (3), Syn Boży, żona; doskonale poświęcony, przez dotykanie, głosem [jakim], bez krwie, na krzcie (2), [jakim] obyczajem (4), [jakim] sposobem, przez śmierć (śmiercią) [czyją] (2), przez wiarę, przez tajemnice, udzieleniem [czego], zjawieniem [czyim]; poświęcony od Ducha Świętego, od Ojca, w Bogu Ojcu, od Syna, od Trojcy Świętej; poświęcony od wiekow (przed wieki, z wieczności) (8), w żywocie (matki) (10).

Wyrażenia: »poświęcony w Chrystusie Jezusie, w Panie« = sanctificatus in Christo Iesu PolAnt, Vulg (3:1): Potym rzekł [Jozue] do wſzytkich/ bądźcie poſwięceni w Pánie BielKron 46v; BudNT 1.Cor 1/2; CzechRozm 196; PAweł powołány Apoſtoł Ieſu Chriſtuſow/ [...] poświęconym w Chriſtuśie Ieſuśie/ powołánym świętym WujNT 1.Cor 1/2.

»Duchem, w Duchu poświęcony« = sanctificatus in Spiritu Vulg [szyk 3:2] (3:2): WujJudConf 232v; będąc nie iáko oni/ z woley mężá y niewiáſty/ ále z ducha ś. pocżęty/ y duchem też bez miáry nápełniony y poświęcony/ y tákże ná świát poſłány. CzechRozm 33v; WSzechmogący wiecżny Boże/ ktorego Duchem wſzytko kośćielne ćiáło bywa poświęcone y rządzone/ wyſłuchay nas LatHar 625; WujNT 580, 1.Cor 6/11.

»poświęcony w imię Pana Jezu Chryst(us)a« = sanctificatus in nomine Domini Iesu Christi Vulg (2): áleśćie poświęceni/ áleśćie vſpráwiedliwieni/ w imię Páná náſzego Ieſu Chriſtuſá/ y w Duchu Bogá náſzego. WujNT 580, 1.Cor 6/11.

»poświęcony przez ofiarę, ofiarą« = sanctificatus est per oblationem Vulg [szyk 2:1] (2:1): BiałKat 296; Otoż idę/ ábym czynił o Boże wolą twoię [...]. Przez ktorą wolą ieſteſmy poświęceni przez ofiárę ćiáłá Ieſuſá Chriſtuſá raz vczynioną. WujNT Hebr 10/10; Ieſteſmy poświęceni przez ofiárę ćiáłá Ieſuſá Chriſtuſá raz. WujNT 773.

»[jakim] poświęcenim poświęcony« (1): nye yeſt zadne uątpyenye aby ona [Panna Maryja] w maczyerzyſznych yeſcze bądącz wnąthrznoſzczyach uyſſzym poſzwyączenym nyebyla poſzwyączona PatKaz III 94.

»poświęcony w prawdzie« = sanctificatus in veritate PolAnt, Vulg (4): y zá nie ia poſwiącam ſámego ſiebie/ áby y oni byli poſwięconymi w prawdzie. KrowObr 212v; BudNT Ioann 17/19; WujNT Ioann 17/19, s. 375 [zawsze przekład tego samego tekstu].

»poświęcon(y) przez słowo boże« [szyk 2:1] (3): Leop *A3v; Bo wſzelkie Boże ſtworzenie dobre ieſt [...]. ábowiem poświęcono bywa przez ſłowo Boże [sanctificatur enim per verbum Dei] y modlitwę. WujNT 1.Tim 4/5, s. 728 [zawsze przekład tego samego tekstu].

Szeregi: »poświęcony i oczyściony« (1): NAoſtátek przyſzedł ſam Kryſtus ná świát/ ábyſmy będąc przezeń poświęceni y ocżyśćieni od grzechow [...] zaprzeli ſię rzecży ćieleſnych BibRadz *7. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»poświęcon(y), (i) omyt(y)« (2): ale lepyey mouyą yſz yey [Panny Maryi] czyalo ſzwyąte przed wlanyem duſche bylo [...] poſzwyączono y omyto PatKaz I 6v; WujNT 591. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»(u)błogosławion(y) i poświęcon(y)« [szyk 1:1] (2): Podzmy do Smyntarzá do ktorego teſz ziemie/ iákoby do iákiey rozumney rzetzy/ ták mowićie. Abyś ſię ku przyśćiu náſzemu vchędożyłá/ y błogoſláwioną/ y poſwięconą ſtáłá KrowObr 104; RejPos 351v.

»usprawiedliwiony, (i) poświęcony« [szyk 2:1] (3): ábowiem przez tę vfność y wiárę w Kriſtuſa [...] bywamy vſpráwiedliwieni y poświęceni BibRadz *7; WujNT 580, 1.Cor 6/11.

Przen (1): W pośrzód źiemi Tureckiéy: iego [Władysława Warneńczyka] poświęconé Kośći nie ſą w oyczyſtym grobie położoné KochFrag 43.
α. W funkcji rzeczownika (5): polecam was Bogu/ y ſłowu łáſki iego/ mogącemu nádbudowáć y dáć wam dziedzictwo ze wſzemi poświęconymi. BudNT Act 20/32, Act 26/18; WujNT Act 20/32; Przywileie poświęconych w żywoćie. SkarKaz 577b marg, 577b.
a. Wybrany, ustanowiony jako święty, oddany Bogu (6): Tá Mſza przes Piątego Mikołáiá Papieżá poſwięconá/ ktora ieſth pożytetzna/ niemocnym/ ſmuthnym/ więzniom kupcom KrowObr 175v; BibRadz 2.Mach 15/2; WujJud 192v; powiedzieli mu [złośnikowi] żeby ſię ták okrutnie á nie ludzkie nie ſrożył/ ále iſzby dniowi chwálebnie á zacni⟨e⟩ (od tego ktory wſzytko widzi) poświęconemu [honoratae ... cum sanctitate diei] pocżćiwość záchował. BudBib 2.Mach 15/2; LatHar 350; Ambroży ś. mowi: że ten poſt nie od ludzi ieſt vſtáwiony/ ále od Bogá poświęcony WujNT 16.
b. O sakramencie Eucharystii (3): BOſtwo ſupelne cyalo kriſtowe ſwyᾳtᾳ [!] [...] cyalo ſdzyewyce narodzone ſlowo wcielyone natim ołtarzu poſwiαcone [...]. Bᾳdź poſdrowyona ſwyatloſcy naſſego. ziwota. BierRaj 20; Przes ty poſwięcone ſlowá/ [...] błogoſláwić y poſwięćić rátz Pánie to [ſt]worzenie Winá KrowObr 97v.

poświęcony czym (1): gdy vſty kápłáńſkimi bywáią ony ſłowá mówióné/ To ieſt Ciáło moié: wnet Boſką mocą y łáſką óny żywioły bywáią poświęconé. BiałKat 321.

c. W kulcie pogańskim: stanowiący miejsce święte, uświęcony przez obecność bogów (3): Potym tá rzeká [w której utonął Eneasz] byłá poświęconá/ á Eneáſá zá bogá Pogáńſki lud chwalił. BielKron 60, 22; IEſt opoká poświęcona/ Pod obłoki záwieſzona: Z któréy iáſné przeźrzoczyſté/ Kryſztałowé wody czyſté/ Szumém z góry wylatáią/ A w źródło piękné wpadáią. GosłCast 21.
2. Nad którym dokonano obrzędu święcenia, któremu nadano charakter sakralny; konsekrowany; sanctificatus Vulg, PolAnt; consecratus Mącz, Cn; religiosus Mącz; sanctificus PolAnt; dedicatus Vulg; consecraneus Cn (124):
a. W religii chrześcijańskiej (84): PatKaz II 39v; KrowObr 105, 124, 125, 125v; A Pan Bog ktory [...] w miłoſierdźiu ſwoim wyſłowion być nie może/ thákim W.K.M. ná vrzędźie á ſtolicy twey poświęconey Krolem mieć będźie/ iáko ony dobre w Zydoſtwie y w Krześćiáńſtwie Krole miał BibRadz *3; Vſtáwił theż áby żadna mniſzká nie miáłá poświęconego welum/ áżby cżterdzyeśći lat w cżyſtośći żyłá. BielKron 161; Tegoż roku Leo papyeż poſłał do Niemiec [...] Frydrychowi Sáſkiemu kſiążęćiu w dáry złotą rożą/ ktora bywa nákáżdy rok w rzymie od Papyeżá poſwyęcona BielKron 194v, 201, 329; A co ſie vbiorow dotycże/ teć też Páná Kryſtuſá [...] známionuią/ á dla vcżćiwośći ták zacney ofiáry ſą poświęcone. WujJud 147v; Y owſzem w niektorych potrzebách y przypadkách kośćioł kielichy/ krzyże y inne ſtátki poświęcone łamie/ á vbogie imi wykupuie ábo opátruie. WujNT 114, 152, 322, 728; Ogniem Práwo piſáne ten hándel przeklęty Karze/ ktory ſię śmiele rzuca ná ſkarb święty: Kiedy ſię kto dotyka rzecży poświęconych KlonWor 11.

poświęcony przez co (3): CzechEp 115; Obácz/ iż dáry [...] bywáią poświęcone przez oddánie Bogu/ y przez dotknienie ołtarzá y inych rzeczy świętych. WujNT 98. Cf »poświęcony przez słowo boże«.

poświęcony czym (7): Prawdźiwa ofiárá muśi mieć tę pięć ſztuk [...]. Czwarta/ áby iákimi ceremoniámi y zwierzchownym porządkiem poświęcona byłá y błogoſłáwiona SkarKaz 157a. Cf »poświęcon(y) słowem bożym«.

W przeciwstawieniu: »poświęcony ... niepoświęcony« (1): gdyż trudno poznać ieſli opłatek poświęcony álbo nie poświęcony. BielKron 465v.

W charakterystycznych połączeniach: poświęcony(-a, -e) (jest, są) kałkus, kielichy, kości, naczynie (4), opłatek, rzeczy (4), statki, stolica, szaty, świeca, święty, zawoj, zwon.

Wyrażenia: »poświęcony ku czci [czyjej]« (2): Niechay będzie poſwięcony ten kośćioł/ tá káplicá álbo ten ołtarz/ w imię Oyca y Syná y Ducha Swiętego/ ku ćći Bogu y chwálebney dziewicy Máryey KrowObr 219, 103.

»(niechaj będzie) poświęcony w imię [czyje = boże]« [szyk 2:1] (3): Proſimy ćie Pánie/ áby tá Swiecá w imię twoie poświęconá/ ku tey nocney ćiemnośći ſkáżeniu nieuſtawáiąc trwáłá KrowObr 88; Niechay będzie poſwięcony then Zwon Pánie/ W imię Oycá/ y Syná/ y Ducha Swietego/ ku ćći Swiętemu Brykcemu KrowObr 103, 219.

»kościoł (jest a. bywa, a. aby był) poświęcony« [szyk 9:1] (10): SeklKat V2v; KrowObr 102v [2 r.], 219, Ssv; INnocencyus pirwſzy [...] vſtáwił áby kośćioł iedno raz był poświęcony. BielKron 158; WujJud 185; OrzJan 19; SkarKaz 455a marg, Ooood.

»miejsce (jest) poświęcone« = religiosus locus Mącz; sacrum Calep [szyk 6:1] (7): Abowiem ná mieyſthcách poświęconych niebywa podeźrzenia ná cudzołoſtwo. GroicPorz 112; Mącz 351c; OrzQuin N; BudBib 2.Mach 2/8; SkarŻyw 213 [2 r.]; Calep 935b.

»olej (bywa) poświęcony« (5): Abowiem oléy/ którym ochrzczeni ludźie ſą y bywáią pomázáni/ ná ołtarzu bywa poświęcony. BiałKat 243v; á téy wiáry Sákrámentem y znákiem zwiérzchnim ieſt Oléy poświęcóny. BiałKat 383v; WujJud 169; SkarŻyw 278; Maſz [...] y wypráwę ná dáleką onę á niebeſpiecżną wieku przyſzłego drogę/ oſtátecżne oleiem poświęconym pomázánie. LatHar 678.

»ołtarz (bywa) poświęcony« [szyk 2:1] (3): SYxtus wtory Papież [...] then vſtáwił áby ná poświęconych ołtarzoch mſze bywáły BielKron 153; ReszPrz 18; W ſtárym zakonie Pan Chriſtus nie dopuſzcza/ áby dar był więtſzy niżli ołtarz: ále v nas ołtarz od dárow bywa poświęcony. WujNT 98.

»poświęcon(y) (jest a. bywa) słowem bożym, przez słowo boże« = sanctificatus per verbum Dei et oratione PolAnt; verbo Dei sanctificatus Modrz [szyk 4:3] (6:1): SeklKat V2v; (marg) Wódá chrztu cżemu pożyteczna. (–) gdyż nie káżda wodá tey mocy ma: dla tego wiedzćie/ iż thá ſłowem bożym ieſt poświęcóná. BiałKat 238v; WujJud 185; WujJudConf 163; Bo bywa poświęcone [miejsce] przez ſłowo Boże y modlitwę. BudNT 1.Tim 4/5; Paweł powieda/ że pokarm bywa poświęcon słowem Bożym á modlitwą [sanctificari cibum sermone Dei et precatione]. ModrzBaz 53, 53.

»poświęcona woda« (1): który ná prośby y modlitwy náſzé/ przy błogoſłáwiónéy álbo poświęconéy wodźie ieſt bytnośćią ſwoią/ przez modlitwy w kośćiele do tego powołány BiałKat 241.

Szeregi: »błogosławiony i (albo) poświęcony« [szyk 2:1] (3): Ták tedy naprzod mowićie ſtoiąc/ kiedy Opáćichę álbo Kxinią ſwięćićie. [...] Aby ná ten Płatek álbo zawoy/ ná iey Głowę włożony twoie błogoſláwieńſtwo ſtąpiło/ iákoby ten płatek álbo ten zawoy/ był błogoſláwiony/ y poſwięcony KrowObr 147v; BiałKat 241; SkarKaz 157a.

»egzorcyzowany to jest poświęcony« (1): Przyſtąpiwſzy zwlekliśćie ſzáty y byliśćie mázáni oleiem exorcyzowánym (to ieſt poświęconym/ y nád ktorym ſzátáńſkie wyklinánie było) SkarŻyw 278.

»poświęcony a święty« (1): Temero. Gwałcę/ ſromocę/ obráżam á zwłaſzczá poſwięcone á ſwięte rzeczy. Mącz 442c.

Przen (16): A z mego iarzęcego wosku na poſwięczonym kałkuſie vlania ieſtem miłoſciam waſzem ti kxięgi vymyſlił LudWieś ktv; á pewnie y od záráźliwey náuki ich ocżyśćił: że ten będźie nacżyniem poświęconym y pánu vżytecżnym. CzechEp 31; WujNT Hebr 9/18.

poświęcony ku czemu (2): BibRadz 2.Tim 2/21; Ieſliby ſię tedy kto od tych oczyśćił: będźie naczynim ku vcżćiwośći poświęconym [erit vas in honorem sanctificatum] y vżytecżnym Pánu WujNT 2.Tim 2/21.

Wyrażenia:»na cześć poświęcony« (1): Iesli ſię przeto kto wycżyśći od tych/ będzie nacżyniem ná cżeść poświęconym [in honorem sanctificatum]/ y zgodnym Pánu/ ná wſzelki ſkutek dobry nágotowány. BudNT 2.Tim 2/21.

»krwią (Pana) Krystusową (a. Jezu Chrysta, męczennikow itp.), przez krew poświęcon(y)« = o uświęceniu przez krew odkupienia przelaną podczas męki i śmierci na krzyżu lub przez mękę i śmierć męczenników [szyk 8:2] (9:1): Yeſliż oni/ wyſtęmpne myędzy ſobą máiąc/ ſwyęći byli/ pogotowyu wſſyſtek koſcyoł/ krwyą Kryſtuſową poſwyęcony/ ſwyęty yeſt KromRozm III D5v, Q3; KrowObr 105, 106v; A toć ieſt to miáſto Boże/ á toć ieſt to miáſto ſwięte Ieruzalem/ to ieſt w onym nędznym mieſcie ziemſkim w Ieruzalem krwią tego Báránká náſzego niewinnego poſwięconym á okropionym RejAp 181v; RejPos [279]v; SkarŻyw 397; potym też od wiela ludźi ſłyſzał/ iż W.M. ku tey ſtolicy świętey Apoſtolſkiey/ ku tym to mieyſcom nieźlicżonych męcżennikow krwią poświęconym/ oſobliwą á vprzeymą chęć mieć racżyſz ReszList 142; iákoż mniemaćie dáleko ſrożſze záſłuży karánia/ ktoryby Syná Bożego podeptał/ y krew teſtámentu/ przez ktorą był poświęcony [in quo [= sanguine] sanctificatus est]/ pokaláną być rozumiał/ y Duchá łáſki zelżył? WujNT Hebr 10/29, s. 852.

Szereg: »poświęcon(y) a (p)okropion(y)« [szyk 1:1] (2): RejAp 181v; á coż owſzem beſpiecżniey káżdy tego może być iſt/ kthory iuż iſtotnie przez wiárę ſwoię pokropion á poſwięcon ieſt iemu ſwiętą krwią iego RejPos [279]v.
α. O sakramencie Eucharystii (12): gdy nie dla przyimowania ſacramentu bywa cziniona [msza papieska] ale za duſze/ niemoczne/ konie/ wolij owcże [...] niemoże być tam prawdziwy ſacrament/ bo nie dla tego ieſt poſwieczony dla czego gy pan Chriſtus vſtáwił. SeklKat Y2v; WujJud 263v.
Frazy: »kielich Krwie Pańskiej bywa poświęcon; poświęcona być krew Pańska może« (1:1): Bo kiedy Kielich Krwie Páńſkiey bywa poświęcon/ tedy ij zową táiemnicą Wiáry. KuczbKat 160; poniewaſz gdzie práwego winá y winnego ſmáku nie máſz/ poświęcona być krew Páńſka nie może/ áni tám ieſt SkarJedn 346.
Wyrażenia: »w chlebie poświęcon(y); poświęcony chleb« (2;1): Ale záśię ſłowá Páńſkie y moc poświącánia cżyni to/ że Ciáło Páná Chriſtuſowe prawdźiwe ieſt pod oſobą poświęconego chlebá WujJud 225; SkarJedn 274, 344.

»Panu Bogu poświęcony« (1): tedy ći/ które Dyakony zowiemy/ dáią káżdemu z ónych/ którzy ſą/ ku vżywániu/ chleb/ wino/ y wodę/ z czynieniém dźięk pánu Bogu poświęcóné BiałKat 273v.

»sakrament poświęcony (być (nie) może)« [szyk 3:1] (4): iſz ták wprzáſnym iáko w kwáśnym chlebie/ poświęcony Sákráment przenaświętſzy być może SkarJedn 274; Przenachwálebnieyſzy Sakráment/ raz w Wielki cżwartek poświęcony/ cáły rok dla chorych chowáią: mieniąc iż ſię innych dni świężo poświęconego chorym dáć nie godzi. SkarJedn 345, 344.

»poświęcon słowem bożym« (1): Nierozkazał ci pan Chriſtus/ krwie y ciała ſwego [...] chować w klatcze [...]. Ale na wſelkim vcżciwym mieſczv/ gdzie kto pożąda przyiąc/ może być poſwięczono ſłowem bożym/ y rozdawano SeklWyzn c2v.

»wino poświęcone« (1): ponieważ wierzymy/ że y pod iedną oſobą/ y owſzem pod namnieyſzą ſtucżką álbo kropką chlebá álbo winá poświęconego nie mniey ieſt zupełny Pan Chriſtus WujJud 178v.

b. W religii żydowskiej Starego Testamentu (31): A plec báráná wárzony/ y ieden kołacż z koſſá przáſny [...] wźiąwſſy/ poda w ręce Názáreuſſá [...]. A wźiąwſſy záſie od niego te rzecży/ podnieſie ie przed oblicżnośćią Páńſką: y gdy będą poświęcone doſtáną ſie kápłanowi Leop Num 6/20, Ex 30/29, 32, 2.Par 31/18; Tákże wſzytki ty rzeczy poſwięćiſz/ áby były naświętſze/ A co ſie go iedno dotknie poświęcone będźie [sanctificabitur]. BibRadz Ex 30/29; Ale zá pierworodne od Krowy/ Owce/ y Kozy nie będźieſz brał okupu/ ábowiem ſą poſwięcone BibRadz Num 18/17; Y wnioſł rzeczy poświęcone oycá ſwego/ y rzeczy ktore ſam poświęćił do Domu Páńſkiego/ śrebro/ złoto/ y naczynia. BibRadz 1.Reg 15/15, Num 18/19, 29, 32, 1.Par 23/28, 2.Par 24/7 (14); BielKron 33v [2 r.], 37v; tedym rozdárł odzienie ſwe y poświęconą ſzátę/ á tárgáiąc włoſy zgłowy y zbrody ſwey/ ſiadłem zámyſliwſzy ſię y zátroſkawſzy. RejZwierc 47; BudBib 3.Esdr 8/70, 2.Esdr 12/47, I 334b marg; Bądź łáſkaw ná miáſto ſwoie/ wieczny pánie/ [...] Tám prziymieſz ofiárę cnoty/ tám kładźioné Ná twóy ołtarz będą ćielce poświęconé. KochPs 77; Y niechćiał [Józef] go ládá gdźie grześć/ ále ná mieyſcu ná to obránym y poświęconym/ w źięmi obiecáney w Hebronie SkarKaz 386a.

W charakterystycznych połączeniach: cielec poświęcony(-e, -a), miejsce, rzeczy (11), szata.

Wyrażenia: »naczynie poświęcone« = vas sanctum a. sanctorum PolAnt (3): Rozdział Wrotnych loſem/ ktorzy máią kthorych drzwi pátrzyć/ ktorey ſtrony/ ktorzy ſkárbu/ y nacżynia poświęconego przyſtrzegáć. Leop 1.Par 26 arg; BibRadz 1.Mach 14/15; BudBib 2.Mach 9/16.

»ofiara poświęcona« (1): Zá grzech lepak ludu poſpolitego/ zábił ná ofiárę Kozłá/ [...] przydawſzy ktemu niektore ofiáry poświęcone. BielKron 38.

»poświęcony w poświącaniu« (1): Potym włożył mu Infułę ná głowę/ á ná niey záwieſił bláchę złothą ná cżele/ poświęconą w poświącániu [consecratam in sanctificatione] Leop Lev 8/9.

c. W kulcie pogańskim (9): Fas habere, Zá poſwięconą mieć á nie ſmieć ſie dotknąć. Mącz 118d, 363a, 443c; gdy niemogli mocą przepomoc Rzymian [...]. Vbráli ſwoie Kápłany w ſzáty poświęcone/ y dáli im pochodnie ogniſte w ręku nieść przed woyſkiem. BielSpr 44v; [Manasses] náſadził gáie poświęcone/ y kłaniał ſię wſzem gwiazdom niebieſkim BudBib 2.Par 33/3; Po rumách było doſyć/ y po rozwálonych Wieżách ludźi/ po grobách (co grzéch) poświęconych. GórnTroas 70, 10.
Wyrażenie: »poświęcony ołtarz« (1): W ten cżas/ oycże/ áni iuż bogom ſwym dufay/ Ani śię poświęconych ołtarzow łápay KochOdpr D2.
Przen (1): Mnie świętobliwé pánie [tj. muzy] w kubku złotym wody Káſtáliyſkiéy podáią/ [...] Kłádąc ná głowę moię więniec záſłużony/ Z mirtu/ z kádźidłá/ wonny z wieków poświęcony. GosłCast 10.
3. Wyświęcony, uczyniony kimś, wyniesiony na jakieś stanowisko duchowne lub świeckie (33):
a. W dziedzinie życia religijnego (32):
α. W religii chrześcijańskiej (28):
αα. O święceniach kapłańskich, sakrze biskupiej itp. (24): PatKaz II 31v; Aby wſzelkiemu ſludze twoich poſwięconych Biſkupow/ ktorzyby ręce ſwoie chćieli przykryć ſpokorą/ ratzyłeś im dáć/ [...] tzyſtość ſtwoiego miłoſierdzia KrowObr 129; BielKron 323v; Przeto więcéy wierzę Dionyzyuſowi iáko Bilkupowi poświęcónemu przez Páwłá Apoſtołá/ y Arcybiſkupá wielkiégo/ á niżli wſzytkiemu Gminowi Poſelſkiému OrzQuin F3v; Nie tylko ſam Pan Chriſtus [...] miał tę moc grzechow odpuſzczenia, ále ią też mieli przezeń/ y od niego/ naprzod Apoſtołowie; á po nich kápłani/ od nich poświęceni. WujNT 39.

poświęcon(y) na kogo, na co (8): Zá cżym muśiał żywot on odmienić [św. Chryzostom]/ [...] áby innym ludziom był pożytecżny: Y był poświęcon ná Dyakoná. SkarŻyw 86; WujNT 652. Cf Wyrażenia.

poświęcony na co [= w jakim celu] (1): WujNT 801 cf »powołany i poświęcony«.

poświęcony przez co (3): Acz S. Páweł od Bogá był náuczony/ y [...] od Páná Chriſtuſá ná Apoſtolſtwo náznáczony/ [...] wſzákże oto przez ludzie był odłączony/ y przez wkłádánie rąk poświęcony. WujNT 452, 513, Aaaaaa3v.

Wyrażenia: »(arcy)biskupem, na dostojność biskupią poświęcony« (2:1): przy Ceſarzu Ottonie wtorym/ ná doſtoyność Biſzupią [!] poświęcony był. SkarŻyw 353; Potym [...] od Papieża błogoſłáwieńſtwo wziął/ y Arcybiſkupem Pogáńſkim poświęcony ieſt. SkarŻyw 575; WujNT 513.

»na (kapłański) urząd, na kapłaństwo poświęcon(y)« [szyk 4:1] (3:2): bo kaplany byuayą poſzwyączeny od byſkupa na kaplanyſky urząd PatKaz II 38; KromRozm III N5v, P4v; Ale coż o ſwym Apoſtole Lutrze powiećie/ ktory [...] śmiał vcżyć/ że y niewiáſty ſłuſznie á ſpráwiedliwie ná Kápłáńſtwo poświęcone być mogą? WujJud 170; WujNT 453.

Szeregi: »obrany i poświęcony« (1): Choćia Apoſtoł nie od ludzi/ ále od ſámego Bogá ná vrząd Apoſtolſki był obrány y wezwány: wſzákże przećię [...] chćiał być od ludzi ná tenże vrząd obrány y poświęcony. WujNT 652.

»poświęcon(y) i (albo) postanowiony (a. stawion)« (2): Anákletus vczeń Pyotrá s. od niego ná kápłáńſtwo ſtáwion álbo poſwyęcon KromRozm III N5v; Aczkolwiek Biſkupi y kápłani mogą być miánowáni/ obieráni/ y praeſentowáni od krolow/ [...] wſzákże nie mogą być poświęceni y poſtánowieni/ iedno od Biſkupow WujNT 744.

»powołany i poświęcony« (1): wſzákże nie wſzyścy máią mocy przepowiádánia ſłowá Bożego [...] y ſzáfowánia ś. Sákrámenty: iedno ći ktorzy ná to oſobliwie ſą powołáni y poświęceni. WujNT 801.

»uczyniony i poświęcony« (1): Z Bárnábaſzem od inſzych vczniow/ z woli Duchá S. oddzielony/ y po modlitwách y pośćiech/ przez wkłádánie rąk Biſkupem y Apoſtołem vczyniony y poświęcony WujNT 513.

Przen (4):
Wyrażenia: »na kapłaństwo poświęcony« (1): Y owſſem powyedáyą/ iż wſſyſcy krzeſciyánye/ ták ſtárzy/ yáko dźyeći/ ták byałe głowy/ yáko mężczyzny ſą kápłany/ krwyą páná Kryſtuſową ná kápłáńſtwo poſwyęceni KromRozm III I4v.

»krwią Pana Krystusową poświęcony« (1): KromRozm III I4v cf »na kapłaństwo poświęcony«.

a) O Matce Boskiej (3):
Wyrażenie: »na kapłański urząd poświęcona« (3): o to zwyecznoſzczy yeſth [Maryja] nakaplanſky urząd poſzwyączona PatKaz II 38, 38, 38v.
Szereg: »wybrana (a. obrana) i poświęcona« (2): [panna Maryja] uyſſzey uybrana y poſzwyączona nyſzly kaplany PatKaz II 38, 38.
ααα. W funkcji rzeczownika (1): Gdy ná Kápłáńſtwo y inne Stany Duchownę [!] Włádykowie święcą/ żadną miárą bez pieniędzy być nie może: áby tyle á tyle kop zá to dáć nięmiał poświęcony. SkarJedn 347.
ββ. O zakonnicach (5):

W połączeniu szeregowym (1): Obiecuieſz vſtawitznie dziewiſtwo chowáć? odpowieda/ obiecuię. A chceſz być błogoſláwioną/ poſwięconą/ y Kryſthuſowi nawyſſſzego Krolá Synowi poſlubioną? KrowObr 148.

Wyrażenia: »poświęcona (Panu) Bogu« [szyk 1:1] (2): Ieśli dziewicá poydzie zá mąſz/ nie zgrzeſzy: [...] O tey mowi ktora nie ieſt poświęconá Bogu. SkarŻyw 457, 192.

»poświęcona mniszka, panna« (1:1): SLugá Chryſtuſow Ambrozyus/ poświęconym Pánnom. SkarŻyw 67; Oná ſię boiąc [...] włożyłá ná ſię zakonną zaślubionych iuſz Bogu pánienek/ kápicę: áby ſię tym wymowić iáko mniſzká poświęcona mogłá. SkarŻyw 510.

Szereg: »oddana i poświęcona« (1): przebywſzj rzekę: do onego Biſkupá przyſzłá. Y przezeń Pánu Bogu oddaná y poświęconá ieſt/ y ono velum ábo zaſłonę zakonną ná wiecżną cżyſtość ſwoię/ [...] zweſelem odnioſłá. SkarŻyw 192.
β. W religii żydowskiej Starego Testamentu (3): Rzekł też Pan Bog do Moiżeſzá prziymi k ſobie Aarona brátá twoiego [...]/ áby mi zá kápłaná był Aaron/ y vcżyniſz vbior ſwięty w ktorymby mi poświęcony ſłużył BielKron 34, 37v; kazał P. Bog Moyżeſzowi vcżynić [...] oleiek drogi/ y pomázáć im Aarona y ſyny iego na kápłáńſtwo. Y ták przybránego y poświęconego poſtáwił przed ludem wſzytkim SkarŻyw 491.
b. W dziedzinie życia państwowego: o ceremonii koronowania (1):
Wyrażenia: »poświęcony na krolestwo« (1): Krol/ iuż Krolem poświęconem przez Arcybiſkupá/ ná Kroleſtwo będąc/ thák Przyśięga Kroleſthwu ſwemu. OrzRozm B4.
4. Oddany, ofiarowany, przeznaczony; devotus Mącz, Calep; sacratus, votus Calep; consecratus, sanctificatus Vulg (92): Plato y Prozerpiná theż thám kośćioły ſwoie mieli: Apollinus Kranio y Marz mieli też tám poświęcone ſłupy. BielKron 288; Mącz 508a; Calep 935b, 1140b.

poświęcony dla czego (1): Lucus – Cziemńilas, dlia przibitkow bozich poſwięczoni. Calep 615b.

poświęcony do czego (1): Niemała vmárłemu poćiechá/ tám leżeć [...]/ gdzie mieyſce do tego poświęcone ieſt. SkarKaz 386b.

poświęcony komu a. alicui (63): Abowiem pan bog ſiedząc w kroleſtwie iego ſwiętobliwoſći/ poſwięconym wyſoko poſtáwił ſtolec/ áby tu wſſytko opátrował RejPs 16v; NAkłoń miły pánie łaſkáwe vſſy twoie [...] á day łáſkáwą odpowiedz prozbam moiem/ á wezmi ná opiekę ſwą duſſę moię zwłaſſczá iż ieſt poſwięcona tobie. RejPs 127v, 34v, 35, 38, 69, 101v (11); KromRozm II 13; KrowObr 80, Ss2v; BibRadz I 196a marg, II 426a marg; BielKron 36; Libethrus, Studnia w Macedoniey Muſis poſwięcona. Mącz 192a; Pátrzayże iáko to ieſt wdzięcżny á poważny dzień v Páná tego/ że y táiemnice ſwe zyawia/ [...] y rozlicżne im błogoſłáwieńſtwá okázuie dniá tego ſobie poſwięconego. RejAp 11, 73v; RejPos [226]v; RejZwierc 186, 265; Kto doſtąpi twéy góry/ ó wſzechmocny pánie/ Albo ná mieyſcu tobie poświęconym ſtánie? KochPs 33, 109; SkarŻyw 341; KochPieś 2, 55; TObie niechay tá kártá będźie poświęcona/ Zacny Hrábiá/ z Tęczyná KochPam 79; Y oné Apollowi miáſtá poświęconé/ Gdy gwałtowna moc przyſzłá/ zoſtáły zburzoné. GórnTroas 20; á przetoż ten wiátr/ roſkoſzy y Wenerze poświęcony ieſt. KlonFlis A4v; Cyprido [...] Opuść ná chwilę Ankon vlubiony/ Y Cypr weſoły tobie poświęcony/ Spuść ſie nád Wiſłę/ obacz náſzę źiemię SzarzRyt D4v. Cf Wyrażenia.

poświęcony k(u) czemu (7): Sluſzno to yeſth yſz panna marya począta przeſz grzechu, abouyem oduyekow była po ſzwyączona ktemu yze ona myala ſyna bozego porodzycz PatKaz II 68v; Nie twoy to vrząd Ozyaſſu/ byś miał pálić wonny zápal Pánu Bogu/ ále Kápłáńſki: to ieſt ſynow Aaronowych/ ktorzy ſą poświąceni ku tákowey poſludze Leop 2.Par 26/18; iż wſzyſtki narody pewne nieiákie Swiętá y poſpolite miewáły/ ktore ku ſpráwie rzecży świętych y Boſkich v nich poświęcone były. KuczbKat 295; RejPosRozpr c2v; BudBib Eccli 49/9. Cf »poświęcony ku czci«.

poświęcon(y) na co (11): PatKaz II 37v; ale ktory ſie vrodził w narodzye Lewi/ then ſie nie odkupował/ bo ten narod był Pánu Bogu ná kápłáńſtwo poświęcon BielKron 36; RejPosRozpr c; [chrześcijanie] Ná káżdym mieyſcu gdzie mieſzkáią/ máią domy ná modlitwę poświęcone SkarŻyw 362; WujNT 167. Cf »na chwałę bożą poświęcony«, »poświęcony na pamięć«, »na służbę bożą poświęcony«.

Ze zdaniem celowym (1): Abowiem złego vccżyli/ ktory od żywotá mátki ſwoiey ieſt poświęcon áby był prorokiem/ áby wywrácáł/ y wyrywał/ y zátráćił/ y záſie áby budował y odnawiał. Leop Eccli 49/9.

W charakterystycznych połączeniach: poświęcona(-y, -e, -eni) jest (są) czystość, dzień (2), gory, karta, miasta, miejsce (3), naczynia, ofiara panny, ptak, rząd rzecz(y) (3), skala (2), skarby, słup, studnia, syn, śrebro, wierni, wysep, złoto; poświęcony bałwanom, kapłanom, na kapłaństwo (2), na modlitwę, muzom, na ofiarę świętą, ku posłudze, ku sprawie, ku sprawowaniu, świątobliwości [czyjej], świętemu (2); z żywota matki poświęcony.

Wyrażenia: »bogini(ej) [której], bogu [któremu] poświęcony« (3:1): Kośćioł w Efeźie w Grecyey bogini Diánie poświęcony niezmierney wielkośći BielKron 269v, 461v; Martius campus, Plác á mieyſce w Rzymie [...] Bogu Marſowi poświęcone. Mącz 210c, 2c.

»Bogu (Ojcu) (a. Panu, a. Panu Bogu) poświęcon(y)« = sanctificatus Domino Vulg; sanctus Domino PolAnt [szyk 19:7] (26): PatKaz III 105v; KrowObr 101; Leop Ez 48/14; Ale wſzytko złoto y śrebro/ y naczynia miedźiáne y żelázne będą poświęcone Pánu BibRadz Ios 6/19; Y obchodzili ſwięto kuczek [...]. Potym vſtáwiczną paloną ofiárę/ ták w pierwſze dni Mieſiącá iáko też we wſzytki vroczyſte ſwiętá Pánu poświęcone [in omnibus solemnitatibus Domini sanctificatis] BibRadz 1.Esdr 3/5, Zach 14/20, I 478d marg [2 r.], Zach 14/21; BielKron 36; RejPos 55v, 272v, 346; poniewaſz Swiętá należą ku pierwſzey tablicy Zakonu Bożego/ á przeto świętá Bogu ſámemu poświęcone być máią á nie ludźiom. WujJudConf 188; RejPosRozpr c2v; Bo pan/ któremu to ieſt mieyſce poświęconé/ Bogiem ná czáſy nam ieſt nieſkończoné. KochPs 72; A gdzie ony Anielſkie mniſkie ſzáty? [...] gdzie cżyſtość twoiá Bogu poświęconá? SkarŻyw [237]; GrochKal 26; OrzJan 112; WujNT 56, 93, 198 marg, 382, 412, 415; Rzeczy od dobrych ludzi Bogu poświęcone, Ma zá świetſkie: á ktore Rzeczypoſpolitey Należą, zá ſwe właſne bez wſtydu poczyta CiekPotr 19.

peryſr. »bogom ziemnym poświęcony« = przeznaczony na śmierć (1): A tá niewiáſtá póydźie iuż pod źiemię. A idę do niéy przeżegnáć ią koſą/ Bo to iuż bogóm źiemnym poświęcony/ Komu ia koſą włos vſtrzygę z głowy. KochFrag 46.

»na chwałę bożą (a. Panu) poświęcon(y)« (2): ták też niegodźi śie [...] żędáć oney w Małżeńſtwo/ ktora ná ſłużbę y ná chwałę Bożą ieſt poświęcona. KuczbKat 350; RejZwierc 186.

»poświęcony ku czci Panu (a. bogu)« (2): Mącz 198c; Pátrzay że pilno/ iáko vſtáwicżnie złodzyey chodzi około domu thwego/ ábyć gi podkopáć mogł/ á wydrzećći owiecżkę ktorą z opieki twoiey/ poświęconą ku cżći Pánu twoiemu? RejPos 346.

»imieniu [czyjemu = bożemu] poświęcon(y)« [szyk 2:1] (3): racz mily panie przywieſc [...] na mieſce chwalebne twemu z wiekow ymieniu poſwięcone. RejPs 174v; KromRozm II 13; KrowObr 169.

»poświęcony na pamięć [czyją]« (1): Niechay będzie ten Ołtarz poſwięcony Bogu wſzechmogącemu/ y chwálebney dziewicy Maryey / y wſzyſtkim ſwiętym/ ná imię y ná pámięć/ Swiętego Iácká álbo Fránćiſká KrowObr 101.

»Panu Chrystusowi (a. Synowi Bożemu) poświęcony« (2): KrowObr 148; iż Kościoł ieſt ná źiemi/ tho ieſt ludźi zgromádzenie ktorzy Pánu Chriſtuſowi poślubieni y poświęceni ſą KuczbKat 80.

»na służbę bożą poświęcony« (2): KuczbKat 350; Bráć z kośćiołá ábo od przełożonych kośćielnych/ rzeczy Bogu y onym oddáne y ná ſłużbę Bożą poświęcone/ [...] ták wiele waży przed Bogiem iákoby to kłamſtwo y zdrádá sſtáłá ſię ſámemu Duchowi ś. WujNT 416.

Szeregi: »obrany i poświęcony« (1): nauyelke rzeczy yeſt obrana y poſzwyączona ta myla panna PatKaz II 37v.

»oddan i (a) poświęcon« (2): Iáko było nápiſano w zakonie Páńſkim Iż káżdy męſzcżyzná czo ſie naprzod vrodzi z mátki ſwoiey/ miał być oddan á poſwięcon Pánu. RejPos 55v; RejPosRozpr c2v.

»poświęcon(y), (i) ofiarowan(y)« [szyk 1:1] (2): Ná káżdym myeyſcu bywa pośwyęconá y ofyárowaná imyenyu moyemu ofyárá czyſta. KromRozm II 13; Calep 316a.

»poślubiony, (i) poświęcony« [szyk 3:1] (4): KrowObr 148; Mącz 184c; KuczbKat 80; Ci/ iáko y drudzy/ pieniądze zá przedáne máiętnośći ſwe dawáli nie do rąk Apoſtolſkich/ ále [...] (iáko rzeczy Bogu poświęcone y poślubione) kłádli przed nogi Apoſtolſkie. WujNT 412.

»poświęcony a (i) przywłaszczony« [szyk 1:1] (2): Acidalus. Fons Veneri sacer Zrzodło tak rzekące w Boecii Bogini Venus prżywłaſzczone y poſwięcone Mącz 2c, 198c.

α. W funkcji rzeczownika [komu] (1):
Szereg: »wybrany a poświęcony« (1): A ták wy wſſyſcy wybrani/ á iemu [Bogu] poſwięceni ſpoczćiwoſćią wielką wyſláwiayćie iego RejPs 49v.
a. Dedykowany [komu] (1): Dedicatus, Przypiſány Poswięcony. Mącz 85c.
b. O nadawaniu nazw (imion świętych) kościołom [komu] (3): A niedáleko ieżdząc/ niechay kto obyidzie/ w Krákowie wſzyſtki kośćioły/ y niechay ſpyta/ ktorego tu ſwiętego kośćioł? (marg) Krákowſkie kosćioły komu poſwięcone. (–) KrowObr 219v; á tám cżynił poſługi Bogu/ ſwoim obycżáiem/ w kośćiele kthory był pierwey pannie Máriey poświęcon BielKron 313v; y działy ſię cudá niezliczone we wſzytkich kośćiołách iemu [św. Szczepanowi] poświęconych WujNT 428.
5. Pochwalony, uwielbiony, święty (5): áby pogánie poználi żem ia Pan (mowi Pan Bog) gdy będę poświęcon miedzy wámi przed ich ocżymá/ y wezmę was z národow pogáńſkich CzechRozm 118.
Fraza: »iżby (a. aby) było poświęcone (święte) imię Jego (a. Boże)« (3): gdyż to wieſz/ iż to ieſt wola á przeźrzenie Páná twego/ áby on doſwiádſzył ſtałośći twoiey/ á iżby było w thobye poſwięcono ſwięte imię iego. RejPos [279]v, 281; BiałKat 206.
Szeregi: »pochwalon a poświęcon« (1): áby było w nich [członkach Kościoła] pochwalono á poſwięcono imię ſwięte iego. RejPos 281.

»uwielbion i poświęcon« (1): Będę wten cżás vwielbion y poświęcon [magnificabo me, et sanctificabo me]/ [...] A dowiedzą ſię żem ia ieſt Pan Bog. BibRadz Ez 38/23.

** Bez wystarczającego kontekstu (2): Mącz 363c; Sacer – Poſwięczoni. Calep 935b.
II. Imiesłów od „poświęcić się”; o nazarejczykach (który złożył starotestamentowe ślubowanie oddania się Bogu na określony czas) (5):
Wyrażenie: »Panu (Bogu) poświęcony« [szyk 2:1] (3): winá w groniech thák świeżego iáko ſuſſonego niebędą iadáli/ przez wſſyſtek cżás iáko ſą Pánu poświęceni [voto Domino consecrantur] Leop Num 6/3; BibRadz I 141c marg; Mącz 243a.
Szereg: »poślubiony, (i) poświęcony« [szyk 1:1] (2): prawdźiwi Názáreyczycy/ to ieſt poſlubieni y poświęceni Pánu rozrywáią moc lwá ryczącego BibRadz I 141c marg; Mącz 243a.
αα. W funkcji rzeczownika (2): ieden takież plácek ćienki/ wziąwſſy/ poda w ręce Názáreuſſá/ gdy będzie ogolona głowa iego. [...] á potym iuż może pić on poſwięcony wino. Leop Num 6/20.
Szereg: »nazareus to jest poświęcony« (1): Tedy ſie ogoli Názáreus/ (to ieſt poświęcony) [nazareus] przededrzwiámi Przybytku przymierza Leop Num 6/18.

Synonimy: 1. błogosławiony, oczyściony, omyty, święty, zbawiony; 2. błogosławiony, egzorcyzowany, poświątny, przeżegnany, święty; 3. mianowany, obrany, pomazany, postanowiony, powołany, wybrany; 4. obiecany, obrany, oddany, ofiarowany, poślubiony, powołany; b. przypisany; 5. pochwalony, uwielbiony.

Cf NIEPOŚWIĘCONY, POŚWIĘCIĆ

AL