« Poprzednie hasło: NINIE | Następne hasło: [NINIWCZYK] » |
NINIEJSZY (486) ai
niniejszy (447), niniejszy a. nyniejszy (35), ninejszy a. nynejszy (4), [nieniejszy], [nienieszy]; niniejszy a. nyniejszy ListRzeź, MetrKor, PatKaz III, TarDuch, BielŻyw, BielŻywGlab (2), KłosAlg, LibLeg (7), ZapWar (9), ComCrac (4), LibMal (2), Diar (2); niniejszy a. nyniejszy : ninejszy a. nynejszy ZapKościer (3:4).
-e- (304), -é- (4); -é- MurzOrt; -e- : -é- SarnStat (285:3), nienie(j)szy z tekstów nie oznaczających é.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | niniejszy | f | N | niniejszå | n | N | niniejszé |
G | niniejszégo | G | niniejszéj, niniejszy | G | niniejszégo | |||
D | niniejszému | D | niniejszéj, niniejszy | D | niniejszému | |||
A | niniejszy, niniejsz(e)go | A | niniejszą | A | niniejszé | |||
I | niniejszym, niniejsz(e)m | I | niniejszą | I | niniejszym, niniejsz(e)m | |||
L | niniejszym, niniejsz(e)m | L | niniejszéj | L | niniejszym |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | niniejszy |
subst | niniejszé | |
G | niniejszych | |
D | niniejszym | |
A | m pers | niniejszé |
subst | niniejsze, niniejszy | |
I | m | niniejszémi, niniejszymi |
f | niniejszymi, niniejsz(e)mi | |
L | niniejszych |
sg m N niniejszy (19). ◊ G niniejszégo (91); -égo (47), -(e)go (44). ◊ D niniejszému (10). ◊ A niniejszy (88), niniejsz(e)go (3). ◊ I niniejszym (52), [niniejsz(e)m]. ◊ L niniejszym (31), niniejsz(e)m (5) ComCrac (3), ZapWar, BudNT. ◊ f N niniejszå (5). ◊ G niniejszéj (18), [niniejszy]; -éj (14), -(e)j (4). ◊ D niniejszéj (3) OrzQuin, SarnStat, PaxLiz, niniejszy (1) ArtKanc; -éj (2), -(e)j (1). ◊ A niniejszą (9). ◊ I niniejszą (14). ◊ L niniejszéj (6); -éj (2), -(e)j (4). ◊ n N niniejszé (1). ◊ G niniejszégo (9); -égo (7), -(e)go (2). ◊ D niniejszému (1). ◊ A niniejszé (6); -é (5), -(e) (1). ◊ I niniejszym (15), niniejsz(e)m (2); -(e)m ComCrac; -ym : -(e)m ZapWar (1:1). ◊ L niniejszym (1). ◊ pl N m pers niniejszy (4). subst niniejszé (7); -é (3), -(e) (4). ◊ G niniejszych (22). ◊ D niniejszym (16). ◊ A m pers niniejszé (4); -é (3), -(e) (1). subst niniejsze (30), [niniejszy]; -é (4), -(e) (26). ◊ I m niniejszémi (2) KochPieś, SarnStat, niniejszymi (1) ForCnR. f niniejszymi (3) KrowObr, WujNT, WysKaz, niniejsz(e)mi (2) ZapWar, BielKron. ◊ L niniejszych (5) [bez przyimka: [ZapKrak]].
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.
- 1. Taki, który teraz jest, trwa, pozostaje w użyciu, obowiązuje; bieżący, obecny, teraźniejszy, współczesny (475)
- 2. Taki, który dopiero co minął, został ukończony (3)
- 3. Taki, który wkrótce nadejdzie (3)
- 4. jęz. Czas teraźniejszy (5)
W połączeniach szeregowych (20): Wibaw ze nas [...] od ſſkod przeſſlich nynyeyſſich ij ktorebi myali bic yen ziwyeſſ ij krolyuyeſſ nawyeki wyekow. BierRaj 21v; TarDuch E2; aby wſzelki vmiał ninieyſze rzecży ſprawować, dawne á przeſzłe pamiętać, á na cżáſi prziſzłe zawſze mieć bacżnoſć BielŻywGlab nlb 15; KłosAlg A2v; Thákowa ieſt wáſzá mądroſć/ [...] iż też przez táiemnoſći przeſzłych rzecży/ ninieyſzych/ y przyſzłych [praeteritorum praesentium et futurorum mysteria contemplantes] nie odpornie wſzytki ſwoie rzecży ſpráwuiecie. HistAl F5, H2v; KromRozm II b2; OrzRozm Q2v; BielKron 333; RejPosWiecz2 94v; BiałKat 156; CzechEp 68; LatHar 6, 101, 118, 200, 662; WujNT ktv [2 r.]; SkarKaz 580a.
W przeciwstawieniach: »niniejszy ... przyszły (6), przeszły (3), stary (2), wieczny« [w tym: przeszły albo przyszły (1)] (11): wybaw nas od ſmutku ninieyſzego/ y day nam vżywáć weſela wietznego. KrowObr 160v; BielKron 80v, 112; KwiatKsiąż H; KuczbKat 140; ninieyſzą nędzę/ przyſzłą nádzieią ćieſzył. SkarŻyw 75, 121; Rozmowá [...] dwu Báránow o iedney głowie/ ſtárych obywátelow Krákowſkich/ o przemiennośći ninieyſzego wieku náprzećiw ſtáremu/ w porządkách/ w obycżáiách/ y w ſpráwách ludzkich. BielRozm 1 [idem] 3; WysKaz 47; PaxLiz B2.
W porównaniu (1): V Bogá wſzytkié rzeczy iáko ninieyſzé BiałKat 76 marg.
W formułach stylu kancelaryjnego [w tym: niniejszym zapowiedzeniem (a. zapowiedzią) (3), pochwaleniem (2), postanowieniem (2), za świadectwem niniejszym (2), niniejszą obroną (1), przez niniejsze postanowienie (1), za przyzwoleniem niniejszym (1), za mocą niniejszej zgody (1)] (13): ZapWar 1545 nr 2646; wſzyſcy iednoſtáynie oznáymuiemy wſzyſtkim przez ninieyſze poſtánowienié [tenore praesentium JanStat 262]/ którym to należy/ ták teraz iáko potym, będącym SarnStat 219; iákóż w mocy záchowuiemy ninieyſzym poſtánowieniém [praesentibus JanStat 1042]/ wſzyſtki iné y káżdé z oſobná Iármárki SarnStat 1228, 118, 221, 369, 382, 894 (12).
W charakterystycznych połączeniach: niniejszy(-a, -e) pokoj (12), potrzeby (2), przymierze (sprzymierzenie) (2), przyzwolenie (2), rzeczy (21), smutek (3), sprawy (8), (po)stanowienie (5), szkoda (2), ugoda (zgoda) (7), zapowiedzenie (zapowiedź) (4), zjednoczenie (5).
»do niniejszego dnia« (1): imię miáſthu dano Berſábee/ ktore trwa aż do ninieyſſego dniá [usque ad praesentem diem; áż do dniá dźiśiéyſzégo WujBib]. Leop Gen 26/33.
»rok niniejszy, lato niniejsze« [w tym: (do) roku a. lata niniejszego (4), w roku niniejszym (4)] [szyk 9:1] (9:1): LibMal 1546/121; więtſza moc będźie wielkiego złączenia Plánetów/ niżeli záćmienia ſłonecnego/ á naywięcey Czerwcá y Lipcá Mieśiącow látá ninieyſzego LeovPrzep C3v, B3v, K2; ZapKościer 1580/13v; deputuiemy oſoby niżéy opiſáné [...] którzy ná czás S. Marćiná w Roku ninieyſzym/ do Lubliná ziácháć ſie máią SarnStat 58, 852, 964, 965, 1011.
»niniejszy świat« (3): KrowObr 62; od [...] Iezu Chryſtá/ ktory ſie wydał ſam zá grzechy náſſe/ áby nas wyrwał z ninieyſzego ſwiátá złego [de praesenti saeculo; z teráznieyſzego wieku złego WujNT] Leop Gal 1/4; BielSat Hv.
»niniejszy wiek« [w tym: w niniejszym wieku (4), niniejszego wieku (2)] (11): throchę proſſku/ z kthorego bywa złoto: thákći ſą y vcżynki ninieyſſego wieku [actus praesentis saeculi]. Leop 4.Esdr 8/2; RejPosWiecz3 98v; BielSpr kt; RejPosWstaw [1102]; Bogátym wninieyſzem wieku [in nunc seculo (marg) huius seculi (–)] roſkázuy nie wyſoko rozumieć. BudNT 1.Tim 6/17, Ii3v; BielSen 5; BielRozm 1, 3; Bogaczom tego świátá [huius saeculi Vulg; in nunc saeculo PolAnt; tego ſwiátá Leop] (marg) w tym ninieyſzym wieku. G. (‒) roſkázuy áby o ſobie wyſoce nie rozumieli WujNT 1.Tim 6/17; PaxLiz B2.
»niniejszy żywot« [szyk 4:3] (7): BierRaj 20; práwicą ſwą niechay mię obłápi (marg) To ieſt/ chwałą ſwą po tym ninieyſzym żywoćie. (–) BibRadz Cant 2/6; KuczbKat 140; RejPosWstaw [413]; zbożność ku wſzemu ieſt pożytecżna/ obietnice máiąca żywotá ninieyſzego y przeſzłego [!] [quae (marg) est (–) nunc et futurae]. BudNT 1.Tim 4/8; iáko gorzki á teſkliwy ieſt żywot ninieyſzy. (marg) Nędze tego świátá. (–) LatHar 601; WujNT 1.Tim 1/8.
»dawny i niniejszy« (2): LibLeg 10/95; Ale náſz Pan [...] w Dźieiách dawnych y ninieyſzych/ iáko ten co czytał/ y przez dziwne ſzczęśćia ſtopnie bieg lat ſwych piérwſzy przepędźił Oczko A3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
»pierwszy i niniejszy« (1): SPRáwá Rycerſka według poſtępku y zachowánia ſtárego obycżáiu Rzymskiego/ Greckiego/ Mácedońskiego/ y innych Narodow pierwſzego y ninieyſzego Wieku BielSpr kt.
»jako niniejszy tak i potomny« (1): coby cie ſławnym á prawdziwie ſławnym/ iáko w ninieyſze cżáſy ták y ná pothomne vcżyniło Phil S5.
»niniejszy i przedsięwzięty« (1): w rządzie ninieyſzych y przedſięwziętych ſpraw wielki á nie wywikłány błąd muśiałby przyść. StryjKron A.
»przeszły i (albo) niniejszy« [szyk 2:1]: (3): BierRaj 23; ták będą rádzi cżytháć álbo wiedzieć o ſpráwách ninieyſzych náſzych álbo przeſzłych/ nie inácżey iáko my dziś o Alexándrze wielkim BielKron 333; NiemObr 80. [Ponadto w połączeniach szeregowych 18 r.]
»niniejszy i przyszły« [szyk 5:1] (6): RejPos 66; BielSpr c; RejPosWstaw [413]; BudNT 1.Tim 4/8; pobożność do wſzytkiego ieſt pożyteczna: máiąc obietnicę żywotá ninieyſzego y przyſzłego [vitae quae nunc est et futurae]. WujNT 1.Tim 4/8; SarnStat 339. [Ponadto w połączeniach szeregowych 17 r.]
»stary i niniejszy« (1): obaczilem oyczowſkye ſprawi y dzyela ſtare y nynyeyſche, y prziſſiegy dawne y nynieyſche LibLeg 10/95.
[W przeciwstawieniu: »niniejsze ... przyszłe«: Co ieſt ninieyſze [przytomnego Leop]/ to ninieyſzym [przytomnym Leop]/ á co przyſzłego/ będącym [Quae sunt praesentia praesentibus, et quae futura futuris] Leop 1577 4.Esdr 8/46 (Linde).]
W przeciwstawieniu: »niniejszy ... przeszły« (1): Nie mowże/ Przeczże czáſy przeſzłe były lepſze niżli ninieyſze [quod dies priores fuerunt prae boni (marg) meliores (–) istis]? BibRadz Eccle 7/11.
»do dnia niniejszego« (1): boſmy Pánu Bogu náſſemu z grzeſzyli [...] od młodośći náſſey áſz do dnia ninieyſſego [usque ad diem hanc; áż do dniá tego WujBib] Leop Ier 3/25.
W połączeniu szeregowym (1): bo [Bóg] rozmnaża miłoſierdzia tym ktorzy ninieyſſy ſą/ y ktorzy przeminęli/ y ktorzy máią ieſzcże być [qui praesentes sunt et qui praeterierunt et qui futuri sunt]. Leop 4.Esdr 7/66.
W przeciwstawieniach: »pierwszy, przeminęły ... niniejszy« (2): Onaćiem mężá pierwſzego/ Wſpomináłá vmárłego: Cnoty iego powiedáiąc/ Ninieyſzego poniżáiąc. BierEz P; Czelne liſty, o ktorych na kilkv Seymiech przeminęlych namovy bivaly [...] podnieſione a potrzebne byli zoſtavione, takeſmy na ninieyſem Seymie poſtanovieli ComCrac 12v.
W charakterystycznych połączeniach: niniejszy kacerze (2), ludzie (lud) (8), sąd (3), sjem (sejm) (52), urząd, urzędnicy, zbor.
»niniejszy i potomni; niniejszy i na potym będący (a. ktorzy potym będą); niniejszy i potym będącego wieku ludzie« (2;2;3): łátwie I. K. M. y to Kácérſtwo potłucze/ y ſam śiebie [...] z przeklęctwá ninieyſzych y potomnych ludźi/ wybáwi. OrzQuin O; BudNT przedm c5; przy bytnośći Woiewody Márienburſkiégo/ y Stároſty/ y Miſtrzów/ Mieſczan z Toruniá/ z Elbiągu/ y z Gdańſká ninieyſzych y ná potym będących [praesentium et in futurum existentium JanStat 909] przyśięgę vczynić będą powinni táką SarnStat 1124; iżby przerzeczeni ſłudzy kośćielni ninieyſzy/ y ktorzy potym będą [moderni et pro tempore existentes JanStat 445] mogli ſpokoynie [...] przerzeczony czynſz [...] bráć SarnStat 1252, 1036, 1056, 1186.
»(tak) niniejszy i (jako) przyszły« (2): KrowObr 137v; áby przyſzło ku wſzech ták ninieyſzych/ iáko przyſzłych [tam praesentium quam futurorum JanPrzyw 3] ludźi wiádomośći SarnStat 881.
»niniejszy i zmarli« (1): dźierżawce tych dóbr pomienionych ninieyſzé y zmárłé z potomſtwem ich/ [...] wolnémi perpetuo czynimy SarnStat 105.
[W przeciwstawieniu: »niniejszy ... będący«: Leop 1577 4.Esdr 8/46 (Linde) cf 1. α.]
»niniejszy (i) potym (a. potem) będący« (2): MetrKor 34/133; Dla tego my Boleſław [...] oznáymuiem ták ninieyſzym iáko potym będącym [tam praesentibus, quam futuris JanStat 1116]/ do ktorych wiádomośći przyidźie SarnStat 249.
»niniejszy i przyszli« (1): Oznáymuiemy ninieyſzym liſtem którym to wiedźieć należy ninieyſzym y przyſzłym [universis, praesentibus et futuris JanStat 1017]/ którzy ninieyſzégo przywileiu wiádomość będą mieć SarnStat 952.
W przeciwstawieniach: niniejszy ... [pirwszy], przedtem wydany, tamten« (2): Gdźie téſz ta niniéiſzá Orthographjá/ od tyi ktorá ieſt przedtem wydána/ nieieſt niczem rózná/ iedno tym iſz ieſt doſtateczniéiſzá MurzOrt B; ſkazáliſmy: áby tám ten Státut przez ninieyſzy náſz [decrevimus eius statutum praesenti nostro JanStat 1098] był ponowion SarnStat 917; [thako ony pirwsze decretha przess the nynyeysze yako thi przess ony pirwsze wmoczą zostavamy ZapKrak 1544 9/321, 1544 9/321].
W formułach stylu kancelaryjnego [w tym: przez niniejszy list (38), niniejszym listem (29), przez niniejszy przywilej (7), niniejszym statutem (6), niniejszą konstytucyją (5), niniejszym (na)pisaniem (5), przez dekret niniejszy (3), niniejszym przywilejem (3), mocą niniejszego przywileiu (3), niniejszym pismem (2), mocą niniejszej uchwały (2), za niniejszą ustawą (2), niniejszym zapisem (2), przez niniejszy cyrograf (1), itp.] (123): ListRzeź w. 2; wſſytki rzecży ktoré ſie dziály o Iezuſie na rátuſſu moijm znaiomé cżynię przez ninieyſſé piſanijé OpecŻywList C2; ComCrac 11; wyznawamy przes ninieyssy Cirograph ze my reczem [!] spolną renką za vrodzonego pana Raphala Czosnowskiego ZapWar 1549 nr 2657, 1548 nr 2667; Ia Malgorzata wąsorſka swąſzor przeſwyſzkem wokowa wyſznawam tym nyneyſzym liſtem moym ZapKościer 1584/66v; WLádyſław z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] dáiemy znáć ninieyſzym liſtem [Significamius tenore praesentium JanStat 5] tym wſzyſtkim/ którym to wiedźieć ieſt potrzebá SarnStat 8; y tu oné [zwyczaie] przypiſuiemy/ pochwalamy/ y ſkázuiemy przez ninieyſzy ſtátut [praesentium per tenorem JanStat 139]. SarnStat 59; zdáło ſie nam przez Dekret ninieyſzy vſtáwić [statuimus praesentibus JanStat 369] SarnStat 343; My Káźimiérz z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] Oznáymuiemy przez ninieyſzy Przywiléy [Significamus tenore praesentium JanStat 47] SarnStat 381; My Káźimiérz/ z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] ná wieczną pámięć dáiemy znáć przez ninieyſzy Liſt [per praesentes JanStat 242] SarnStat 896, 10, 11, 29, 53, 55 (117); [nasze vczynky y navka thobye szlymy przesz nyenyeiszy lysth [per praesentem mittimus] HistAl 1510 375; pothwyerdzamy nynyeiszem decrethem naszem ZapKrak 1544 9/321].
W charakterystycznych połączeniach: niniejszy(-a, -e) dekret (9), konstytucyja (10), księgi (2), list (86), (na)pisanie (8), pismo (3), przywilej (19), statut (18), uchwała (6), ustawa (8), zapis (6).
»niniejszy i niczemny« (1): wielka to mądrość dla dobrego więtſzego/ o ninieyſze y nicżemne dobrá niedbáć. SkarŻyw 126.
»tak przeszły jako i niniejszy« (1): wſzyſtkim Sákrámentóm ták przeſzłym iáko y ninieyſzym dał [Chrystus] ſkutek y moc tę BiałKat 296.
»stary i niniejszy« (2): ieſliby Woiewodá álbo inni Woiewodowie náſzy tám tego ſtárégo y ninieyſzégo Státutu [illius antiqui atque praesentis statuti JanStat 278] náſzégo exekuciiéy czynić zániecháli SarnStat 285 [idem] 930.
W przeciwstawieniu: »niniejszy ... świeży« (1): Gdy ná kogo choroby/ lub napáśći iákié Pádną/ wnetże ninieyſzé zámiáta świéżemi/ Y ták miſternie ſtárſzé záćiéra nowémi GosłCast 42.
W formule stylu kancelaryjnego (1): na prozbi poslow Mazoweczkich ninieisą constitucią vsthawimi ábi roki vielgie bili sandzoni podluk zwiczaiu praua Mazoweczkiego ZapWar 1545 nr 2646.
~ W połączeniu szeregowym (1): regułkę tę wynáleźli/ iż cżás przyſzły zámyka w ſobie/ y ninieyſzy y przeſzły y przyſzły cżás. CzechEp 68. ~
Synonimy: 1. dzisiejszy, obecny, teraźni, teraźniejszy; a. α. przytomny.
MK