[zaloguj się]
[pdf]

DZIELENIE (19) sb n

Pierwsze oraz drugie e jasne; końcowe z tekstu nie oznaczającego -é.

Fleksja
sg
N dzielenie
G dzieleniå
A dzielenie
I dzieleni(e)m
L dzieleniu

sg N dzielenie (6). ◊ G dzieleniå (4). ◊ A dzielenie (1). ◊ I dzieleni(e)m (4). ◊ L dzieleniu (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. dzielić.

1. Rozkładanie, krajanie jakiejś całości na części; divisus Mącz (10): Divisus, nomen, Dzielenie Mącz 91b; Calep 336a.

dzielenie czego (2): Grec. słowo znácży proſto kráiáć/ á wźięte ieſt podobieńſthwo [...] od onego ſtárodawnego zwycżáiu ktory bywał przy dźieleniu ofiar BibRadz II 118 marg; Discerniculum ‒ Inſtrument do dzielenią włoſſow. Calep 329a.

a. mat. Działanie arytmetyczne, wyznaczające iloraz dwu liczb (5): A przez dzielenie [czyń] zaſię każdą mnieyſzą rzecż na więtſzą KłosAlg E, E4, H.

dzielenie czego (1): A zoſtałać frakta po dzieleniu moneti mnieyſzey albo wagi KłosAlg F.

Szereg: »mnożenie z dzieleniem« (1): Mnozenie z dzieleniem. KłosAlg D4.
b. geom. (1): Punkt/ to yeſt rzecz máluczka która nie może dzielienia cierpieć dla ſwey máłośći. Mącz 331c.
2. Różnicowanie, klasyfikowanie według działów [czego] (1):
Wyrażenie: »na częśei dzielenie« (1): ći co zakon ná trzy cżęśći dzielą/ to ieſt/ ná Ceremonie/ ná práwá ſądowe/ y ná obycżáie (marg) Stáre ono ná trzy częsći zakonu dzielenie niedoſtatecżne [...] (‒) CzechRozm 96v marg.
3. Rozdzielanie między kogoś; distinctio, distributio, dividuitas, divisio, divisus, partitio, sectio, tributio Cn [czego] (5): LubPs F; Gdy ſię też ſchodzą do łupu/ ábo do dźielenia żywnośći [Ad praedam... aut annonam dividendam]/ niechby nic wedle woli ſwey niecżynili ModrzBaz 114; Nuſz dźieleniem bráćiey/ máiętnośći po Oycu/ iáko familie wielkie drobnieią y niſczeią GórnRozm K3v, I.

dzielenie między kogo (1): iáko zá dźieleniem miedzy bráćią máiętnośći/ do wielkiego vboſtwá prżychodźić ſię muśi GórnRozm H4v.

4. To, co wyznacza podział, przedział; tu: miedza, granica; limes Mącz [czego] (1):
Szereg: »granice albo dzielenie« (1): Sunt aut duo maximi limites in agris Cardo et decumanus, Dwie ſą gránice/ álbo dzielenie ymienia w polách/ Iedná Cardo druga Decumanus, Bywáyą zwáne. Mącz 194a.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Divisio ‒Dzielenię, łaczenię [!]. Calep 336a, 758b.

Synonimy: 1. rozjęcie, rozkładanie; 2. dywizyja; 3. darowanie, dawanie, rozdawanie; 4. granica.

Cf DZIAŁ, DZIELIĆ

BC