PRZEZBOŻNY (5) ai
e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w przez- oraz pobożny).
Fleksja
sg |
m | N | przezbożny |
f | N | |
n | N | przezbożn(e) |
G | przezbożn(e)go |
G | |
G | |
A | |
A | przezbożną |
A | |
I | przezbożnym |
I | |
I | |
pl |
N |
m pers |
przezbożni |
G |
przezbożnych |
D |
przezbożnym |
sg m N przezbożny (1). ◊ G przezbożn(e)go (1). ◊ I przezbożnym (1). ◊ [f A przezbożną. ◊ n N przezbożn(e).] ◊ pl N m pers przezbożni (1). ◊ [G przezbożnych.] ◊ D przezbożnym (1).
Sł stp notuje, Cn, Linde brak.
1.
Żyjący niezgodnie z zasadami wiary; niepobożny (5):
Ieſliby cżłowiek przezbożny zá wſzytki grzechy ſwoie cżynił pokutę/ żywotem będzie żył. KuczbKat 205,
205,
240.
Szereg: »zły i przezbożny« (1): ktorej ſkaźni wyrok/ oſobliwą męką y wielkim vtrapieniem złym y przezbożnym ludźiom będźie KuczbKat 60, [71].
a.
W funkcji rzeczownika (1):
W połączeniu szeregowym (1): Gdźiekolwiek kto inſzy [...] buduie okrom kośćiołá poſpolitego [...] świętokraydźcą ieſt/ cudzołożnikiem ieſt/ przezbożnym ieſt ReszPrz 108.
2.
[Niezgodny z prawem bożym, przeciwny wierze:
Kácerze iákiey chytrośći vżywáią ku ſwych náuk przezbożnych rozlániu. KuczbKat 2 marg;
Przeto bárzo ćięſzko grzeſzą oni/ ktorzy będąc wMałżeńſtwie álbo lekárſtwy przekázuią [= utrudniają] dziátek pocżęćie/ álbo iuż płod záczęty pſuią: co ieſt przezbożne mężoboyſtwo. KuczbKat 254.
Szereg: »złośliwy i przezbożny«: náydowáli śie ludźie/ ktorzy przezbożnie [...] śmieli to powiedác/ że choćby łátwi álbo trudny Zakon był/ iednák do zbawienia namniey go nietrzebá. Ktorych to powieść złoſliwą y przezbożną/ Pleban świádectwem Piſmá świętego pſowáć będźie/ á zwłaſzcżá z tegoż Apoſtołá/ z ktorego też oni przezbożnośći ſwoiey obronę biorą. KuczbKat 266.]
Synonimy: grzeszny, niecnotliwy, niepobożny, niewstydliwy, przeklęty, złościwy, zły, zmazany.
Cf BEZBOŻNY, NIEPOBOŻNY, PRZENIEZBOŻNY
DDJ