« Poprzednie hasło: PRZEŚLADOWCA | Następne hasło: PRZEŚLADOWSTWO » |
PRZEŚLADOWNIK (45) sb m
-ſ- (37), -ś- (8).
e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w prześladowca); a jasne.
sg | pl | |
---|---|---|
N | prześladownik | prześladownicy |
G | prześladownika | prześladownik(o)w |
D | prześladownik(o)m | |
A | prześladowniki | |
I | prześladowniki(e)m | prześladowniki |
V | prześladownicy |
sg N prześladownik (5). ◊ [G prześladownika.] ◊ I prześladowniki(e)m (2). ◊ pl N prześladownicy (8). ◊ G prześladownik(o)w (8). ◊ D prześladownik(o)m (8). ◊ A prześladowniki (6). ◊ I prześladowniki (7). ◊ V prześladownicy (1).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w.
W połączeniach szeregowych (3): [św. Paweł o sobie:] Ktory pierwey byłem bluznierz/ y prześládownik/ y krzywdzićiel/ ále iuż doſzedłem miłośierdzia/ iżem niewiedząc vcżynił wniewierze. BudNT 1.Tim 1/13 [aluzja do tego samego tekstu] CzechEp 49; O namiłośćiwſzy Pánie Iezu/ [...] rácż odpuśćić grzechy/ y nam/ y nieprzyiaćiołom/ nienawiſtnikom/ y prześládownikom náſzym. LatHar 29.
W charakterystycznych połączeniach: prześladownik jawny (2), pokryty, złościwy; prześladownik krolestwa [bożego], krześcijański, ludzi, Pana, Polski; prześladownikow gorącość, groźby, przestrachy, złość; mieć na się wiele prześladownikow; na prześladowniki wyciągnąć ręce; za prześladowniki prosić; nad prześladowniki (po)mścić się (3); prześladownicy wniwecz obroceni.
»wielki prześladownik« (3): (nagł) Iulian Ceſarz ápoſtotá. (–) IVlian znáiąc prawdę [tj. będąc chrześcijaninem]/ y potym ią wzgárdził/ A wielkim Krześćiáńſkim przeſládownikiem był. RejZwierz 14v; RejPos 125, 283.
»nieprzyjaciel i prześladownik« (3): I zebráli ſie po wſſyſtkich miáſtach/ y miáſtecżkach/ y mieſcach áby wyćiągnęli ręce ſwe ná nieprzyiaćioły y przeſládowniki ſwoie [contra inimicos et persecutores suos]. Leop Esth 9/2; CzechRozm 1v; CzechEp 17. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
»prześladownik i sprzeciwnik« (1): Mnodzy (ſą) przeſládownicy moi y ſprzećiwnicy moi [persequentes me et hostes mei] BudBib Ps 118/157.
[»prześladownik a tyran«: Ze Bog im to odda iáko wſzytkim przeſládownikom á Tyrannom oddał/ kaźnią piekłá wiecżnego. GilPos 61v.]
Synonimy: 1. krzywdziciel, nienawistnik, nieprzyjaciel, przeciwnik, sprzeciwnik.
Cf PRZEŚLADNIK, PRZEŚLADOWACZ, PRZEŚLADOWCA
MC