« Poprzednie hasło: [POTRUDZONY] | Następne hasło: POTRWANIE » |
POTRWAĆ (34) vb pf
o oraz a jasne.
inf | potrwać |
---|
praet | ||
---|---|---|
pl | ||
3 | subst | potrwały |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | pl | |
2 | potrwåj | potrwåjcie |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
2 | m | byś potrwåł | m pers | |
3 | m | by potrwåł | m pers | by potrwali |
con praet | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | m | by był potrwåł |
inf potrwać (9). ◊ fut 1 sg potrwåm (1). ◊ 3 sg potrwå (5). ◊ [2 pl potrwåcie.] ◊ praet 3 pl subst potrwały (1). ◊ imp 2 sg potrwåj (9). ◊ 2 pl potrwåjcie (4). ◊ con 2 sg m byś potrwåł (1). ◊ 3 sg m by potrwåł (1). ◊ 3 pl m pers by potrwali (1). ◊ con praet 3 sg m by był potrwåł (1). ◊ part praet act potrwåwszy (1).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.
potrwać kogo gdzie (2): Bieſz [!] naprzod Woytowicze, proś żeby mię potrwał przed zamkiem, á ia poydę zá tobą polekku. CiekPotr 40, 41; [A gdy Krol Fortunathá zá rękę viął/ rzekł do Rycerſtwá iego: Wy tu Páná potrwaćie. HistTroj G2v].
potrwać komu [= udzielić komuś zwłoki] (1): Potrway nam do ſiodmego dniá iż wypráwiemy poſły do wſzech gránic Izráelſkich/ á ieſli nas nikt nierátuie/ tedyć ſie podamy dobrowolnie BibRadz 1.Reg 11/3.
potrwać z kim (1): Potrway ieſzcże zemną mało Boć by ſie barzo zle ſtało Abys mię tak miał odbieżeć RejJóz F5.
potrwać gdzie (5): Przeto bądz pocieſſona matuchno miloſciwá/ botz Iánowi nawieki bédzie blogo ij dobrze/ acżkoli potrwá malo miedzy oytcy ſwiętymi w otchlanij piekielné/ aż do mégo tam z ſtąpieniá OpecŻyw 49; Leop Matth 26/38, Mar 14/34. Cf potrwać kogo gdzie; [»na miejscu potrwać«].
Ze zdaniem okolicznikowym czasu [= do czasu gdy] [iż (3), aż (2)] (5): bo im dano znać, aby potrwali, ażby je obwieszczono, gdy iść mają Diar 54; BibRadz 1.Reg 11/3; BielKron 319v; Mane, aliquid fiet cibi, Potrway mało áż ſie co przigotuye yeść. Mącz 128a; RejPos 170; [Potrwam/ áż ſie wprzód wyrwie do mnie z iákim ſłowem Albertus A2; HistTroj E7].
W charakterystycznych połączeniach: potrwać do siodmego dnia, dzień, godzinę, przez trzy dni, tydzień; potrwać stojąc albo chodząc.
»długo potrwać« (3): Bo ácżći wſzytko iáko powiedáią z brzękiem dzwonowym przemija/ ále wżdy ſławá dobra nigdy zá dzwonem nie biega/ y długo potrwáć może. RejZwierc 161v, 104v, 172.
»potrwać mało (a. maluczko, a. małą chwilkę)« = expectare parumper, manere, perdurare (a. operiri) parum Mącz [szyk zmienny] (11): Panna miloſciwie odpowiedziala: Malucżko potrwáycie/ opatrzętz iá to przez ſynacżka mégo OpecŻyw 40v, 49; RejJóz F5; OrzRozm Bv; BielKron 319v; Expecta parumper, Potrway máło/ máłą chwilkę. Mącz 282b, 128a, 282b; Przetoż máło potrway bo ſie ia záſie rychło wrocę. HistRzym 77; RejPos 170; MWilkHist D2v.
[»na miejscu potrwać«: niepogodá wielka powſtáłá/ thák iż Grekowie muſieli zoſtáć/ y ieſzcże ná mieyſcu potrwáć. HistTroj K8v.]
»zmięszkać i potrwać« (1): Káżdy tho dobrze ſam v ſiebye vznáć może/ iż kto ſie chce ná co zdobyć/ ma theż zmyęſzkáć y potrwáć/ aby ſnadź tego/ o coby ſie ſtárał doſtał. GliczKsiąż M8v.
[»zostać a (i) potrwać«: rádził ſie [Agamemnon] Thelephuſá/ coby myał cżynić/ ieſliby ſie w thę niepogodę ná Morze z ludem puśćić miał/ cżyli ieſzcże zoſtáć á potrwáć/ áżby ſie vſmierzyło powyetrze HistTroj E7, K8v.]
potrwać w czym (2): Commorari in armis civilibus, Potrwáć w woynie domowey. Mącz 233a, 350d.
W przeciwstawieniu: »potrwać ... roztajać« (1): ſłowne ſłużby [tj. słowne obietnice], może bydź, że iáko Wodá mrozem vięta, álbo śnieg od wiátru W zamieci podniesiony, y ná kupę wzdęty, W niewczásie iákim trudnym Rzeczypoſpolitey Iákoby źimie potrwa; ále záś ná wioſnę Roſtáie. CiekPotr 51.
Synonimy: pobyć, poczekać, pomieszkać, pozostać, zabawić, zostać.
Formacje współrdzenne cf TRWAĆ.
MC