[zaloguj się]
[pdf]

POMYJE (13) sb pl t

o jasne; e pochylone (Cn e jasne).

Fleksja
pl
N pomyjé
G pomyj, pomej
A pomyj(e)
I pomyjami

N pomyjé (5); -é (2), -(e) (3). ◊ G pomyj (1) FalZioł, pomej (1) Mącz. ◊ A pomyj(e) (4). ◊ I pomyjami (2); -ami (1), -(a)mi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII w.(z Cn).

1. Brudna woda pozostająca po umyciu naczyń, przeważnie z resztkami jedzenia; colluvies Mącz, Calep, Cn; eluvies Mącz; subluvies Calep (12): [Papieżnicy bronią prostym ludziom Krwie Pana Krystusowej] Iáwno ieſt wſzyſtkiemu ſwiátu/ iáko proſte ludzi od kielichá odłątzaćie i odpychaćie/ y iáko im pomyie álbo proſtą wodę pić s kielichá dawaćie KrowObr 200, 203; Colluviaris porcus, wieprz z pomey wychowány. Mącz 199d, 199d, 200a; Colluuio, Colluuies – Pomiię. Calep 216a, [1018]b; [Częstoby musiał woźny jeść [pozew] a pomyj się na nie napijać, sędzia na sądzie głowy uchylać, albo pod ławę na poradę sobie brać PismaPolit 648; LustrWpol I 5; SprChęd 85].

W połączeniu szeregowym (1): dom wktorem mieſzkaſz/ niechay będzie daleko od [...] przekopnych wod/ pomyy/ gnoiow/ mieyſtcz gdzie bydło ſtawa/ gnoiow ſwinich zwłaſzcża FalZioł V 62.

[W porównaniu: iże bárzo lekko ſobie będzie ważyć Páná Bogá y ſłowo iego/ áni wſtydu będzie miał ludzkiego/ y sſtánie ſie ták kwáśny wſzytek/ że iáko pomyie obrzydliwym będzie przed oblicżym miłego Bogá. GilPos 75v.]

Zwrot: »pomyjami (z)lać« [szyk 1:1] (2): Gdy go [Jezusa] od Heroda wiéſtz mieli/ wſſytcy ſie s niego z przykázaniá Herodowégo/ iako z blázna naſmiéwali/ iednij go pomyiami láli OpecŻyw 122v; BielKron 47; [StryjKron 485 (Linde)].
[Wyrażenie: »pomyje plugawe«: Iágieło był ná czći w Toruniu v Mistrzá, gdzie gdy ſię po Mieście przeieżdżał, kuchárká wſzytkiego pomyiámi plugáwymi z kámienice zlałá/ álbo z tráfunku/ álbo z napráwy StryjKron 485 (Linde).]
Szeregi: »nieczystości, pomyje« (1): Colluviaria loca per quae colluvies expurgatur, Przes które niecziſtośći/ pomyye wylewáyą. Mącz 199d.

»smrody i pomyje« (1): Trafiło ſię iſz ſam [św. Anzelmus] teſz záchorzał niepomału: y gdy ſię trochę vſpokoił/ záchwycony więcey niſzli ſpiąc/ vyrzał bárzo byſtrą rzekę á mętną/ do ktorey ſię wſzytki ſmrody y pomyie ziemie wſzytkiey zbieżáły/ á ono ſię do niey ludzie ćiſną/ ktore oná wodá porywáłá. SkarŻyw 334.

2. [Popłuczyny, zlewki:
Szereg: »pomyje abo schyłki«: nieſtokow teráznieyſzy Kiiowánie vżywáli ábo ſtudzianek/ bądz też bráhy miáſto piwá vpárzoney z proſá/ ktora ieſt máło coś rożna od owych pomyi gorzałcánych/ álbo ſchyłkow piwnych z drożdżami zmieſzánych WerSposób 11.
W przen: Strzeſzcie ſie áby nie były ciáłá wáſze obciążone piyańſtwem. Bowiem gdzye iuż tákowemi pomyiámi maſłokowymi opoi Szátan kogo/ iuż do rozmáitych kłopotow/ nierządow y wſzetecżnośći łácno go przywodzi GilPos 130.]
3. Płyn wydzielany przez sepię (1): Ták ſię złodźiey w ſwe kłamſtwo/ iák w cżernidło/ kryie/ Iák Sepia w ſwoy inkaust y w cżarne pomyie. KlonWor 2.

Synonimy: 3. czernidło, inkaust.

JR