« Poprzednie hasło: OCIEPLONY | Następne hasło: OCIERAĆ SIĘ » |
OCIERAĆ (64) vb impf
o oraz a jasne; -é- (5) OpecŻyw (3), Oczko, KochPam, -e- Mącz (2).
inf | ociérać | ||||
---|---|---|---|---|---|
indicativus | |||||
praes | |||||
sg | pl | ||||
1 | ociéråm | ociéråmy | |||
2 | ociéråcie | ||||
3 | ociérå |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
3 | m | ociéråł | m pers | ociérali |
f | ociérała | m an |
fut | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | m | będziesz ociéråł |
3 | m | będzie ociéråł |
imperativus | |
---|---|
sg | |
2 | ociéråj |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | bysmy ociérali | |
3 | m | by ociéråł | m pers |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
ociéråno | ||||||
participia | ||||||
part praes act | ociérając |
inf ociérać (7). ◊ praes 1 sg ociéråm (13). ◊ 3 sg ociérå (18). ◊ 1 pl ociéråmy (3). ◊ 2 pl ociéråcie (2). ◊ praet 3 sg m ociéråł (2). f ociérała (3). ◊ 3 pl m pers ociérali (2). ◊ fut 2 sg m będziesz ociéråł (1). ◊ 3 sg m będzie ociéråł (1). ◊ imp 2 sg ociéråj (2). ◊ con 3 sg m by ociéråł (1). ◊ 1 pl m pers bysmy ociérali (1). ◊ impers ociéråno (1). ◊ part praes act ociérając (7).
Sł stp: ocirać, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
- 1. Usuwać przez pocieranie to, co zbyteczne lub szkodliwe, oczyszczać lub osuszać
(54)
- Przen (4)
- a. O działaniu środków leczniczych i higienicznych (22)
- 2. Zdrapywać, zeskrobywać (3)
- 3. Pocierać (2)
- 4. Trąc wcierać w skórę, nacierać (1)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (4)
ocierać kogo, co [= z kogo, z czego jest usuwane] (12): [bania spadając] Miod mu ná głowę wylałá: [...] Więc kiedy brodę oćierał/ Po źiemi ſkorupy zbierał BierEz Q3; OpecŻyw 156v; KrowObr 103; RejFig Aa8; głowá S. Stániſłáwá ſie poćiłá/ gdy ią w proceſſyey nośił Arehidyakon/ choćia ią oćierano nie pomogło nic. BielKron 394v; GórnDworz E8; Cżułem/ że iuż ná ſtronie [śmierć] koſę oćieráłá/ Viuſzoną krwią świętą vcżćiwego ćiáłá. WisznTr 10. Cf ocierać co z czego; co czym.
ocierać co [= co jest usuwane] (8): poć ſie ocieraiąc pot FalZioł III 36a; BudNT Luc 10/11; okłádáć tedy táką źiemią rzecz bárzo beſpieczna / [...] á wychodząc/ álbo ią oćiéráć chcąc/ zá powinną máią/ Cérat/ álbo Emplaſtr/ ná mieyſcu któré okłádá/ nośić Oczko 18. Cf ocierać co z kogo, z czego; co na kogo; »łzy ocierać«.
ocierać co [= z czego jest usuwane] z czego (1): Będźie rzkomo broń ze krwie oćierał/ A ty od ſtráchu będźieſz obumierał KlonFlis H.
ocierać co [= co jest usuwane] z kogo, z czego (3): FalZioł V 69v; Emargino ◊ Strup z wrzodu ocierąm. Calep 358b. Cf »strumienie z oczu ocierać«.
ocierać co [= z czego jest usuwane] czym (4): OpecŻyw 46, 157; pocżęłá macżać nogi iego łzámi/ y włoſami głowy ſwey oćieráłá BudNT Luc 7/38. Cf ocierać co komu czym.
ocierać co [= co jest usuwane] na kogo (1): Y proch który przylnął do nas z miáſtá wáſzego/ oćieramy ná was [extergimus in vos] WujNT Luc 10/11.
ocierać co [= z czego jest usuwane] komu czym (1): ociera mu Biſkup mieyſczá pomázánia báwełną StryjWjaz D4.
»ocierać oczy« (1): Pocżnie leżąc nárzekáć/ ocieráiąc ocży. Mowiąc iż mu zginęło ſześć złotych RejFig Dd7.
»omywać i (albo) ocierać« [szyk 3:1] (4): natychmiáſt iednij drogié maſci wzięli/ drudzy iego omywali/ ij pięknie ociérali OpecŻyw 156v, 157; FalZioł III 36a; KrowObr 103.
ocierać co [= z czego jest usuwane] (2): RejZwierc 172; Nie vgęſzczamy [!] do ſpowiedźi/ á ſumnienia iáko ſtárey fuknie nie oćieramy. SkarKaz 638b.
ocierać co [= co jest usuwane] (2): RejZwierc [207]; ábyſmy ſię częſto chędożyli/ y proch ten y błoto ſerc náſzych oćieráli. SkarKaz 638b.
W połączeniu szeregowym (1): RejZwierc 172 cf W porównaniach.
W porównaniach (2): iuż ią [starość] ſobie iáko dobry goſpodarz on ſtháry dom ſwoy ochędożay/ pobijay/ ocieray RejZwierc 172; SkarKaz 638b.
ocierać co [= z czego jest usuwane] (3): Rog kozy ſpalony [...] zęby ociera FalZioł IV 6a, IV 57a. Cf »ocierać z nieczystości«.
ocierać co [= co jest usuwane] (12): balſam [...] ma mocz potwirdzaiączą y roſpądzaiączą złych wilkoſci y trawiąc ie y ocieraiącz y też cżyſciącz FalZioł I 2 1d, I 153a. Cf ocierać co z czego; »ocierać nieczystości«.
ocierać co [= co jest usuwane] z czego (6): Ozanka mała cżyſci wnętrznoſci omywaiąc y ocieraiącz zamulenia flegmiſte z żołądka FalZioł I 37b, I 38a, 43b. Cf »ocierać nieczystości«.
W połączeniach szeregowych (6): MYdło zagrzewa/ cżyſci/ ociera/ miękcży/ roſpuſzcża FalZioł I 142c, I 21d, 64c, 113d, 119a, 153a.
»ocierać i spądzać« (1): mleko ktore bywa w Mlecżu zmieſzane ſtuciją, ociera y ſpądza bielmo z oka. FalZioł I 43b.
»ocierać i wyczyściać (a. czyścić)« [szyk 1:1] (2): A gdy [...] będzie onym prochem zębow pocierał/ thedy zęby cżyſci y ociera. FalZioł IV 57a, I 38a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]
ocierać czym (2): Elimo – Poleruie, piełką oczierąm. Calep 356a. Cf ocierać co czym.
ocierać co [= co jest usuwane] czym (1): potymgo bez vżalenia bić ołownemi báſałyki / [...] y ſkorupámi zpiekłą krew oćieráć kazał. SkarŻyw 188.
ocierać o co (1): paćiorki y fácylety oń [o Obraz Częstochowski] oćieraćie. KrowObr 113.
Synonimy: 4. mazać, namazować, smarować.
Formacje współrdzenne cf TRZEĆ.
Cf OCIERAJĄCY, OCIERAN, OCIERANIE, ODCIERAĆ
DD