« Poprzednie hasło: ROZGNIEWAN | Następne hasło: ROZGNIEWANIE SIĘ » |
ROZGNIEWANIE (111) sb n
o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone; -a- (97), -å- (1); -a- : -å- Leop (5:1).
sg | |
---|---|
N | rozgniewani(e) |
G | rozgniewaniå |
D | rozgniewaniu |
A | rozgniewanié |
I | rozgniewani(e)m, rozgniewanim |
L | rozgniewaniu |
sg N rozgniewani(e) (19). ◊ G rozgniewaniå (22). ◊ D rozgniewaniu (4). ◊ A rozgniewanié (29); -é (2), -(e) (27). ◊ I rozgniewani(e)m (10) WróbŻołt, RejPs (5), BibRadz, RejPos (3), rozgniewanim (4) OpecŻyw, BudBib, CzechRozm (2). ◊ L rozgniewaniu (23).
Sł stp: rozgniewanie, rozniewanie, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. rozgniewać.
rozgniewanie na kogo (4): O wſſechmocny Boże náſz dobrotliwy Pánye/ Iákyeſz to yeſt ſrogye twe ná nas rozgnyewánye LubPs R3; LatHar 585.Cf »pobudzić rozgniewanie«, w rozgniewaniu na kogo.
rozgniewanie za co (1): W Tym Pſalmie ieſt modlitwá ku Pánu Bogu duſze ſkruſzoney/ ktora ná ſię cżuie przyſzłą ſrogość rozgniewánia Páńſkiego/ zá ſproſne złośći ſwoie. LubPs B4v.
rozgniewanie nad kim (7): LubPs K3v, V2 marg; Kazał mu [Jozjaszowi] Pan powiedzieć Iż ia od ciebie wdzięcżnie to prziymuię/ ále nád ludem tym bez pomſty nie będzie rozgniewánie me/ á ty zoſtánieſz w łáſce moiey RejPos 50v; Pocżął płákáć on ſwięty Hetman widząc rozgniewánie Páńſkie nád ludem onym. RejPos 217v, 194v; BielSat G3v; BielSen 17.
W przeciwstawieniach: »rozgniewanie ... zmiłowanie (2), litowanie, wesołość« (4): ACżkolwie twarz y cżoło łaczno ſie przemienić może/ á to według wzruſzenia namiętnoſci cżłowiecżey [...] iakoż to bacżymy w rozgniewaniu y też w weſołoſci [...] GlabGad N3v; Pretkyċ bog ku rozgniewaniu Prze[t]ceiſzy ku zmilowauiu [!]. RejKup h2v; Ciebie ia/ boże nieſtworzony/ Wyznáwáć będę ná wſze ſtrony: [...] Ty miłośiérny/ litośćiwy: Ty (mówię) ſkąpy w rozgniewánié/ A nieprzebrány w litowánié. Ty weyźrzy ná mię KochPs 129; LatHar 562.
»pobudzić [na kogo] rozgniewanie« (1): A ty [...] Pánye/ Pobudź ná ty złośniki twoye rozgnyewánye LubPs V2.
»[kogo] w rozgniewanie pobudzać« (1): Ná ten cżás go w rozgniewánie ſrogie pobudzáli/ Gdy dyabelſtwu á nie Bogu ofiáry dzyáłáli LubPs gg4v.
»przyść w rozgniewanie« (2): [ulegając podszeptom czarta] wzruſzamy ſrogi gniew iego [Boga]. Iáko ſie tho okazáło ná onym nędznym Saulu żydowſkim krolu/ ktory chciał wymyſláć nowe ofiáry ku cżći iemu z wymyſłu ſwego/ w iákie był przyſzedł rozgniewánie v niego/ y iáką pomſtę wziął od niego RejPos 78v, 75v.
»przywieść w rozgniewanie« (1): [mówi Pan o narodzie izraelskim] Ktorych vpor, złość, y záślepienie/ przywiodło mnie práwie w wielikie rozgniewánie/ żem też przyſiągł, ći nie wnidą w odpocżywánie/ źiemie onej wprzod im obiecáne. ArtKanc T15.
»skromić rozgniewanie« (1): Dar ſkrity vkraca gniew: á podárze w łono dane/ ſkromi nawiętſze rozgniewánie [extinguit ... indignationem maximam]. LeopProv 21/14.
»(u)błagać rozgniewanie« (3): Co zá wdzięcżne ofiári mamy nieść przed oblicżność Páńſką/ chcemyli vbłágać ſrogye rozgniewánye iego. LubPs V5v marg; RejPos 185; Otom ia záwżdy gotow ná wſzelkié karánié/ Gotowem krwią ſwą błágáć twoie rozgniewánié KochPs 56.
»wpaść (a. upaść) w rozgniewanie [czyje]« (2): Gdyż y vbogi ták rychło może vpáść w rozgniewánie Páńſkie/ y wziąć pomſtę ſwoię/ ieſliby nie pomiernie á nie w boiáźni Bożey/ vżywał onego vboſtwá ſwego RejPos 162, 64.
»wzruszyć [czyje] rozgniewanie [w tym: na kogo (1)]; wzruszyło się rozgniewanie [od kogo]« = pobudzić do gniewu (2;1): day nam to miły panie [...] [abyśmy] wſtydali ſie za wyſtępki ſwe a owſſem ſie ich chronili ktoremi bychmy na on czas mieli ſobie wzruſſic niewycierpiane rozgniewanie twoie. RejPs 124v; LubPs B6; Sercá ſwe zátwárdźili iáko Adámanthyn/ iżby nie ſłucháli zakonu y ſłow/ [...] ſkąd oto wzruſzyło ſię wielkie rozgniewánie [Et fuit ira magna] od Páná zaſtępow. BibRadz Zach 7/12.
»zapalić się rozgniewanim« (1): To vſłyſzawſzy Krol Antyoch/ zápalił ſię wielkim rozgniewánim [iratus est furore] BudBib 1.Mach 3/27.
»zawściągnąć rozgniewanie« (1):O wſſechmocny dobrotliwy w miłoſierdzyu Pánye/ Odpuść grzech moy á záwſcięgni ſwoie rozgniewánie LubPs L.
»okrutne rozgniewanie« (2): Azaſz tego [tj. wysłuchania próśb] nie okazał ná Iákobie ſwiętym/ ná Dawidzye ſwiętym/ ktory był ták vpadł/ ktory był przyſzedł w ták okrutne rozgniewánie iego/ iż ſie sſtał gorſzym á niżli pogáninem przed oblicżnoſcią iego RejPos 75v, 64.
»srogie rozgniewanie; srogość rozgniewania« [szyk 15:1] (11;5): DOmine ne in furore tuo arguas me: neque in ira tua corripias me. Miły panie nie karzy mnie ſrogiem rozgniewaniem twoim ani mie karż w gniewie twoim. WróbŻołt 37/2, M7v; Y bliſko tego było/ [...] iżeś ie miał wyniſcić lecz ſnadz Moyzeſz z ynemy wiernemi twoiemi pokornemi prozbámi ſwemi odwroćili poczętą ſrogoſć rozgniewánia twego. RejPs 157v, 118, 126v; LubPs B4v, B6, R3, S, V5v marg, gg4v; RejPos 153, 194v, 247.Cf »za srogim rozgniewaniem«, »w srogim rozgniewaniu«.
»zapalczywość rozgniewania« (1): A w zápálcżywośći rozgniewánia mego [in zelo meo, in igne irae meae] mowiłem/ W ten dźień będźie wielkie wzruſzenie w źiemi Izráelſkiey. BibRadzEz 38/19.
»popędliwość i rozgniewanie« (1): Założę pomſthę ſwą nád Edomem przez ręce ludu moiego Izráelſkiego/ á vczynię w Edom według popędliwośći y rozgniewánia mego [iuxta furorem meum et iuxta iram meam] BibRadz Ez 25/14.
»rozgniewanie i zajątrzenie« (1): á wſzelką nienawiść y gniew nieprzyiaćioł moich/ rácż zátłumić y vśmierzyć: iákoś rozgniewánie y záiątrzenie Ezawowe/ ná brátá iego Iákobá oddálić racżył. LatHar 585.
~ W przeciwstawieniu: »z łaski ... z rozgniewania« (1): Tu prorok wyſlawia rozliczne dobrodzyeyſtwá páná náſſego/ [...] wſpomina też/ co ſie dziáło zá przodkow náſſych złáſki y rozgniewánia iego RejPs 153v.
»z rozgniewani(e)m« (2): A onij [strażnicy] przyſſli z rozgniewanijm/ vzrzáwſſy lotry żywé na krzyżu polámali w nich koſci/ ij rzucili w dol. OpecŻyw 152; RejPos 259.
»za rozgniewani(e)m« (8): NIerácz miły pánie zá rozgniewányem twoiem: áczem ie ſnadz ſluſſnie záſlużył ſſácowáć vczynkow moich RejPs 57, 85v, 154v; A wżdy przedſię iáko iáie ſtłuc/ ták tho tanie v niego [u człowieka]/ thárgnąć ſie ná bliźniego ſwego/ [...] Acż tho wżdy iuż nie táki dziw/ gdyż ſie to dzyeie zá rozgniewániem á zá vporem przyrodzenia złego RejPos 247.
»za słusznem rozgniewaniem« (1): BOże wſſechmogący ácz zaſſluſſnem rozgniewániem ſwoiem od cziſnąćeś [lege: odcisnąć-eś] raczył nas od łáſki ſwoiey/ a wſſákoſz [...] rácz ſie zá ſię ku nam náwroćić. RejPs 88.
»za sprawiedliwem rozgniewaniem« (1): WSpomni naſz miły panie iakie łaski a iakie dobrodzieyſtwa raczyło ſprawowac ſwięte boſtwo twoie narodowi niewdzięcznemu: [...] y iako teſz brali ſrogie pomſty nad ſobą za ſprawiedliwem rozgniewaniem ſwoiem za vporne myſli ſwoie RejPs 118.
»za srogim rozgniewaniem« (1): RejPos 65cf »za rozgniewaniem Pańskim«.
»w rozgniewaniu« = in ira Vulg, PolAnt (13): Iuz nic nieracz zawieſſac nad nami czym by ſie miał mſcic na nas wrozgnyewaniu twoim RejPs 197v, 30; RejWiz 181v; Pyſſnego/ chełpliwego zowią nieucżonym/ ktory w rozgniewániu okázuie á płodzi pychę. Leop Prov 21/24; BibRadz I 138c marg; RejPos 247, 262v.
~ w rozgniewaniu na kogo (1): y godnieyſzaby byłá/ ábyś ty [Panie] dla niey [dla męki Syna Twego] wylał miłośierdźie twoie ná nas; á niźli/ ábyś dla grzechow/ zátrzymał miłośierdźie twoie w rozgniewániu ná nas. LatHar 272.
w rozgniewaniu o co (1): Pánie w zápálczywośći twoiey (o zápálcżywość moię) nie karz mię/ á w rozgniewániu twoim (o rozgniewánie moie) niebierz pomſty ze mnie. LatHar 611.
W połączeniu szeregowym (1): dla tego tedy rozgniewáłáſie [!] zápálczywość Páńſka ná thę źiemię/ że [...] wymiotał ie z źiemie ſwoiey w gniewie y w zápálczywośći/ y w wielkim rozgniewániu ſwoim Leop Deut 29/28.
W przeciwstawieniu: »w rozgniewaniu ... w dobroci« (1): abowiem w rozgniewániu moim vderzyłem ćię był/ a w dobroći moiey zmiłowałem ſię nád tobą. BibRadz Is 60/10.
rozgniewanie kogo (1): Abowiem Pan zaſtępow kthory wſzczepił ćię/ wyrzekł wſzythko złe przećiw tobie/ dla złoſći domu Izráelſkiego y domu Iudſkiego/ ktorą ná ſwe złe czynili ku rozgniewániu mnie [quod fecerunt sibi ad irritandum me] kádząc Báálowi. BibRadz Ier 11/17.
[rozgniewanie czyje: Kxiążętá Ruſkie wſzytki rozgniewánia twoiego żáłuią/ y iuſz w Haliczu chcą ſię z tobą zgodzić StryjKron 219 (Linde s.v. rozgniewać).]
Synonimy: rozdrażnienie, rozjątrzenie, zajątrzenie.
LW