NIESŁUSZNOŚĆ (15) sb f
W pisowni łącznej (14), w rozłącznej (1); -ſzn-, -ſſn- (14), -sn- (1).
e oraz o jasne.
Fleksja
|
sg |
N |
niesłuszność |
G |
niesłuszności |
A |
niełuszność |
sg N niesłuszność (7). ◊ G niesłuszności (4). ◊ A niełuszność (4).
Sł stp brak, Cn s.v. niesłusza, Linde brak.
Znaczenia
- 1. Niezgodność z tym, jak należy, jak być powinno pod względem moralnym, prawnym, obyczajowym; postępowanie niestosowne, niegodne, haniebne, okrutne; niesprawiedliwość, krzywda
(6)
- 2. Brak uzasadnienia, racji, bezpodstawność; niewłaściwość
(8)
- 3. Nienadawanie się, niezdatność
(1)
1.
Niezgodność z tym, jak należy, jak być powinno pod względem moralnym, prawnym, obyczajowym; postępowanie niestosowne, niegodne, haniebne, okrutne; niesprawiedliwość, krzywda;
iniquitas Calep, Vulg, Cn; indignitas Calep, Cn; indecentia Mącz; crudelitas, foeditas, iniuria, iniustitia, magnitudo mali Calep (6):
bo mowił [Dyjogenes] że mąż ſprawiedliwie może ſwą żonę y na rinku obłapić iawnie, ani ſie ſam też od pożądania y innych rzecży gdzież kolwiek ſromał wſzakoż potim przyrodzony wſtid thy iego vmyſły przemogł. Także acżkolwie niegdy niewſtid v niego za wielką ſławę był, ale potim za więtſzą nienawiſć. Tak iż ona nie ſłuſznoſć y v thych Cynnikow ktorzy naſladowali Dyogeneſa w wielkiey nienawiſci była BielŻyw 69;
Z tich ſie ia naſmiewam ktorzy ſobie to zanieſłuſznoſć [!] pokładaią ſługami ſwymi zaſtoł ſiadać á ieſć pić y roſprawiać. BielŻyw 145;
Mącz 79c;
Indignitas Crudelitas, foeditas, magnitudo mali. ‒ Niesłuſznosc. Calep 527b;
Iniquitas iniustitia, iniuria – Nie słuſznośc. Calep 538a.
niesłuszność czyja (1): ábowiem z odzienia wychodzi mol/ á od niewiáſthy nieſluſſność męſka [iniquitas viri; złość mężowa WujBib]. Leop Eccli 42/13.
2.
Brak uzasadnienia, racji, bezpodstawność; niewłaściwość;
inconvenientia BartBydg; indecentia JanStat (8):
BartBydg 73b;
Gdyż nie u tego w mocy jest [...] czyniąc krzywdę cisnąć kogo, aby mu jej cierpiał [...] aż do tego czasu, ktory by on sobie obierał, odwłocząc uczynienie [z] siebie sprawiedliwości, bo taką rzecz nazywali ludzie śmiejąc się z takiej niesłuszności Marchołtowym drzewem, ale u tego to w mocy jest, kto krzywdy cierpi Diar 47.
niesłuszność czego (6): Diar 46, 49; że IchM sami [...] zbraniają się tego, aby nam albo się usprawiedliwić mieli [...] albo żeby nam ukazali niesłuszność winowania naszego. DiarDop 99; y w tey mierze nieſłuſzność żalu okázuie ſie/ gdy rzecży ſwieckich [...] żáłuiemy. (marg) Zal z vthrácenia máiętnośći nie ſłuſzny. (‒) Phil N2; SarnStat 752, 824.
W charakterystycznych połączeniach: niesłuszność pozwu (2), skarg (2), winowania, żalu.
Szeregi »niesłuszność albo niedostatek« (2): ále dla nieſłuſznośći álbo niedoſtátku pozwu [Propter indecentias vero et defectus citationis JanStat 528] powodowa ſtroná ſkarána winą zwyczáyną może poprawić y począć ſwą rzecz znowu lepſzym pozwem. SarnStat 752 [idem] 824.
3. Nienadawanie się, niezdatność [ku czemu] (1): bo od tego urządu nyeuyaſty ſą uyyąthe dla ſtadla y poglouya nyedoſtoynoſzcy dla theſz ych krechkoſzczy ku zgrzeſſenyu a dla nyeſluſnoſzczy ku rządom PatKaz III 139v.
Synonimy: 1. niegodność, niesprawiedliwość, złość.
Cf SŁUSZNOŚĆ
KK