« Poprzednie hasło: NAZŁORZECZYĆ | Następne hasło: NAZNACZANIE » |
NAZNACZAĆ (61) vb impf
Wszystkie a jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).
inf | naznaczać | ||||
---|---|---|---|---|---|
indicativus | |||||
praes | |||||
sg | pl | ||||
1 | naznaczåm | naznaczåmy | |||
3 | naznaczå | naznaczają |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -m naznaczał | m pers | |
2 | m | -ś naznaczåł | m pers | |
3 | m | naznaczåł | m pers | naznaczali |
fut | ||
---|---|---|
pl | ||
1 | m pers | będziemy naznaczać, będziem naznaczać |
3 | m pers | będą naznaczać |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
praet | naznaczåno | |||||
participia | ||||||
part praes act | naznaczając |
inf naznaczać (6). ◊ praes 1 sg naznaczåm (10). ◊ 3 sg naznaczå (8). ◊ 1 pl naznaczåmy (20). ◊ 3 pl naznaczają (3). ◊ praet 1 sg m -m naznaczał (1). ◊ 2 sg m -ś naznaczåł (1). ◊ 3 sg m naznaczåł (1). ◊ 3 pl m pers naznaczali (1). ◊ fut 1 pl m pers będziemy naznaczać (2), będziem naznaczać (1) SarnStat (2:1). ◊ 3 pl m pers będą naznaczać (1). ◊ impers praet naznaczåno (1). ◊ part praes act naznaczając (5).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. naznaczyć; poza tym w objaśnieniu s.v. naznaczyciel.
- 1. Wyróżniać coś znakiem lub napisem (3)
- 2. Mając władzę lub autorytet ustalać, postanawiać; wybierać do jakiegoś celu; przeznaczać (44)
- 3. Mowić lub pisać o czymś, podawać jakiś ważny szczegół
(6)
- a. Wskazywać, wymieniać (2)
- 4. Notować, zapisywać coś dla pamięci (5)
- 5. Szkicować, rysować kontury (1)
- *** Bez wystarczającego kontekstu (2)
naznaczać co (1): 18. Náznácza mieſce. [Cf: Y wſtał Iakob ráno/ á wziąwſzy kámień [...] poſtháwił go ná pamiątkę Gen 28/18] BibRadz Gen 28 arg.
naznaczać co (31): ActReg 44; Bo Kośćioł Boży [...] ſpoſob dźieśięćin nowozakonnych náznácża. LatHar 127, 286; y tákimże porządkiem/ Séymiki mocą ninieyſzégo Seymu náznáczamy. SarnStat 867, 516, 590, 635, 887, 1154. Cf naznaczać co komu; co na co; co czym; Zwroty.
naznaczać co komu (7): obieráli miedzy ſobą iednego/ ktorego mędrſzym y potężnieyſzym być rozumieli/ [...] któremu też dla tego więtſzą cżęść pol náznácżáli. ModrzBaz 47v; SkarŻyw 121; NiemObr 57, 58; ActReg 41; SarnStat 36, 1258.
naznaczać co na co (4): Mleyſce Séymóm Wálnym Koronnym w Polſcze iáko ie ſkłádáć mamy: ták iuż Wárſzáwę ná to náznáczamy. SarnStat 28; A reſtę [...] ná wykupno dóbr w piąći kroć ſtá tyśięcy złotych záwiedźionych náznáczamy SarnStat 417, 367, 1027.
naznaczać co czym (1): Iármárki poſpolité [...] ktoré piérwéy zwykły w Niemcách ná Sląſku bywáć/ vmyśliliſmy náznáczyć y vſtáwić: y iuż náznáczamy tym ninieyſzym liſtem. SarnStat 1227.
W połączeniu z określeniem terminu (7): Te dobra nizey napisanem ad Fiscum Mag. Duc. Lith. perpetuis temporibus naznaczamy. ActReg 44; zá ieden śmiertelny grzech ćieleſny śiedm lat pokuty náznácżano LatHar 286; SarnStat 554, 559, 731, 803, 1154.
W charakterystycznych połączeniach: część [czego] naznaczać (2), dobra, krainy, [ile] lat, solarium, sejmiki, sposob, winy, [ile] złotych (2); ku sądzeniu naznaczać; naznaczać na wykupno; składowi naznaczać.
»naznaczać dźień« = attribuere a. definire a. dicere a. praefinire a. prodere a. prodicere diem Cn [szyk zmienny] (3): záſię náznacza dźień [terminat diem] niektory: Dźiśia WujNT Hebr 4/7; SarnStat 852; SkarKaz 385a.
»miejsce naznaczać« = attribuere a. constituere a. definie a. designare a. notare a. statuere locum Cn (2): SkarŻyw 244; BIſkupowi Wendeńſkiému teraznieyſzému [...] mieyſce w Rádźie wedle X. Biſkupá Kámienieckiégo náznáczamy. SarnStat 36.
»rok(i) naznaczać« = terminum (a. terminos) assignare JanStat (4): áby nápotym [sędziowie] w którychkolwiek ſpráwách wielkich/ by téż y dźiedźicznych/ nie mogli dáley od trzech niedźiél Roków náznáczáć. SarnStat 554, 559, 731, 1258.
naznaczać kogo (5): A Kommiſsarze ku rozgrániczeniu Wołyniá/ Podola/ Ruśi/ y Bełzkiéy źiemie wyſzlemy. Iákóż iuż náznáczamy wysſzéy pomienioné Káſztelany / Zárnowſkiégo y Konárſkiégo. SarnStat 1195. Cf naznaczać kogo dla czego; kogo [= kim] kogo; »na miejsce naznaczać«.
naznaczać kogo dla czego [= w jakim celu] (1): Szláchetné męże dla obrony y rządzenia ich/ [...] w ſtárſzych mieśćiéch przerzeczonéy źiemi będźiemy náznáczáć SarnStat 1119.
naznaczać kogo [= kim] (7): WujNT 512; ich [komisarzy] ſądów żadnémi liſty zábrániáiącémi nie mamy przekázowáć/ y innych knim Aſseſſorów ábo drugich Kommiſſarzów/ áni Rewizorów po vczynieniu gránic/ będźiem náznáczáć SarnStat 841, 324, 1093. Cf naznaczać kogo [= kim] do czego; kogo [= kim] kogo.
naznaczać kogo [= kim] dla czego (1): SarnStat 1218 cf »postanawiać i naznaczać«.
naznaczać kogo [= kim] do czego (1): Tedy teraz poſtánowiamy y náznáczamy Komiſsarze do tego rozgrániczenia SarnStat 1185.
naznaczać kogo [= kim] kogo (2): SarnStat 1218; á iednák ſądy y woyny ſzczęśliwie odpráwowáli/ ábo ſam P. Bog/ iáko krol ich/ odpráwował: náznáczáiąc ſobie namieſtniki ony przełożone ich. SkarKazSej 690a.
W charakterystycznych połączeniach: asesory naznaczć, kasztelany, komendory, kommissarze (2), komornika, namiestniki, rewizory, surrogata; dla obrony i rządzenia naznaczać.
»naznaczać sukcessora« (1): WujNT 512 cf »obierać i naznaczać«.
»postanawiać i naznaczać« [szyk 1:1] (2): dla poſtánowienia gránic między dobry Szlácheckiémi [,..] Podkomorzy Ziemie Krakowſkiéy [...] Komorniká godnego przyśięgłégo á onych powiátów przerzeczonych obywátelá y ośiádłégo záwżdy ná potym z vrzędu ſwégo ma náznáczáć/ y poſtánawiáć będźie powinien. SarnStat 1218, 1185.
naznaczać co (2): ktory cżęſto pod podobieńſtwy rzecży źiemſkich/ duchowne náznácżał: á [,..] rzecży ieſzcże nie będące/ ále ná potym przyſzłe pokazował. CzechRozm 126v. Cf naznaczać co komu.
naznaczać co komu (1): bo on [Tertulian] názywáiąc tym nazwiſkiem trzech/ oycá/ ſyná/ y duchá ś. nigdy ich przedśię w iednego Bogá nie ſkłádał: owſzem oycowſką zacność wſzędźie opiſuie/ á ſynowi cżás pewny/ vrodzenia náznácża [tj. twierdzi, że urodził się później] NiemObr 126.
naznaczać komu (1): Páweł ś. opiſuie pokilkákroć przełożone zborowe właſne im tytuły náznácżáiąc [...]: Apoſtoły/ Proroki/ Ewánieliſty/ páſtyrze/ Doktory rć NiemObr 43.
naznaczać co komu (4): Acż to ieſt niepodobna/ żebym wſzytki pámiętáć miał/ ále wżdy wiele ich [wywodów] pámiętam: bom ie ſobie pilnie náznácżał. CzechRozm 68v.
Synonimy: 1. pieczętować; 2. narządzać, oznajmiać, rozkazować, stanawiać, zakryszać, zlecać; a. mianować, nominować, obierać, postanawiać; 3. wyrażać; a. liczyć, mianować, wyliczać; 4. zapisować; 5. nakryszać.
Formacje współrdzenne cf ZNACZYĆ.
AL