Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [NAWINĄĆ]

Następne hasło: NAWINIENIE »

NAWINĄĆ SIĘ (20) vb pf

sie (15), się (5).

a jasne.

Fleksja

praet
	sg
3	m	nawinął się
3	n	nawinęło się

fut 1 sg nawinę się (1). ◊ 3 sg nawinie się (13). ◊ praet 3 sg m nawinął się (2). n nawinęło się (4).

Sł stp brak, Cn s.v. nagadzam się; trefunkowy, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) ‒ XVIII w.

Znaczenia

1. Znaleźć się w pobliżu, na czyjejś drodze; trafić (się) (18)
2. Zdarzyć się, przytrafić się (2)

1. Znaleźć się w pobliżu, na czyjejś drodze; trafić (się) (18):

nawinąć się komu (8): Tráfiſz przed ſobą Pomocnieńſki oſtrow. [...] Potym Wiącemſka ſámáć ſię náwinie Izerſka kępká/ w tym Płocko nádpłynie KlonFlis F4v. Cf Frαzα,

nawinąć się na co (1): podobnoć nie zginę/ Boć ſie ia téż ná zły raz w bitwie nienáwinę WyprPl C3.

Fraza: »co, kto, który się (tylko) nawinie« [w tym: komu (7); z dodatkowym zaimkiem upowszechniającym (4), z wyliczeniem dopełnień (4)] = wszystko, wszystkich, co popadnie (10:5:1): RejZwierz 139; potokom onym iárem podobny/ ktorzy gdy ná iarz zbiorą/ płoty łamią/ bydłá/ domy/ kłody/ y łomy/ co ſye náwinie/ precz do morzá z ſobą nioſą OrzRozm Q4; [Grecy] krzyk huk po wſzytkim mieſcie [Troi] vcżynili/ lud poſpolity zlękły mordowáli/ ktory ſie im náwinął żadnemu nie przepuśćili BielKron 60, 412v; GórnDworz O7v; StryjKron 375, 380, 406, 522; KochSz A3v, Bv; ArtKanc K15v; Bierze ſtáré y młodé/ kto ſie iéy náwinie KochFrag 50; PaxLiz Dv; KlonWor 9, 19.

2. Zdarzyć się, przytrafić się (2):

nawinąć się komu (1): Wyernemu ſye nie złego nigdy nye náwinye/ By był w śrzod nawáłnośći nic ſye nye ochynye. LubPs X4v.

Zwrot: »nazad się nie nawinąć« = nie wrócić, nie powtórzyć się (1): iáko wodá co raz vpłynęłá/ Ná zad ſie nie wroći tám ſkąd ſie pocżęłá. NIE wątpię: iże ták/ gdy godzinká minie: Ná zad ſie powtore nigdy nienáwinie. WisznTr 35.

Synonimy: 1. trafić, trefić się; 2. trefić się.

Formacje współrdzenne cf WIĆ.