[zaloguj się]

APARAT (30) sb m

app- : ap- (23 : 7).

a nagłosowe oraz drugie jasne, trzecie pochylone (1 r. błędnie znakowane).

Fleksja
sg pl
N aparåt aparåty
G aparåtu aparåt(o)w
D aparåt(o)m
A aparåt aparåty
I aparåtem aparåty

sg N aparåt (2).G aparåtu (2).A aparåt (2).I aparåtem (5).pl N aparåty (2).G aparåt(o)w (2).D aparåt(o)m (2).A aparåty (12).I aparåty (1).

stp brak, Cn notuje, Linde XVIXVIII w.

1. Komplet przyborów, sprzętów lub szat potrzebnych przy pewnyrn określonyrn działaniu albo przy odprawianiu pewnych ceremonii [apparatusnagotowany, przyrządzony, przyprawny Mącz 279d; aparat, ubior i sprzęt wytworny jaki, paratus regius, principalis, apparatus, instructus, ornatus scenae, fori; instrumentum triumphi, oratoris, aulae, regni; instrumentum regium, supplicamenta, apparatus sacer Cn] (25): Oltarzow trzy poſtawyl Wſytky aparaty ſprawyl. RejKup g5, n3, aa5v; Abowiem tu przypiſuieſz obronę Ornatom/ y tym inſzym Appáratom/ iákoby kxiądz w Ornat obletzony y przybrány/ miał ſobie [...] zaſlużyć obronę. KrowObr 106, 106; WyprKr 103; áby [...] vbrał fie [Tarquinius] w krolewſkie odzyenie/ ornámentá/ ſceptrum/ y ine áppáraty wzyąwſzy ſiadł na ftolcu krolewſkim BielKron 103v; Nie w kośćiołách rękomá/ y koſztownie/ vrobionych: áni z tákimi ápáraty/ y ceremoniámi/ iákich pełne ieft Rzymſkie nabożeńſtwo. CzechEp 7v; SarnStat 716, 108.
Wyrażenia: »aparat kościelny, kościelny aparat«(3 : 2): mniſzy też wynieſli z kośćiołá Boże ćiáło/ y wſzytki ápáraty kośćielne á ná innym mieyſcu cżynili poſługi kościelne BielKron 212; StryjKron 140; WyprKr 102; ZYd wſzyſtkie rzeczy [...] może w zaſtáwę bráć: [...] wyiąwſzy ſzáty krwią zmoczoné/ y kośćielné áppáraty SarnStat 251, 251.

»aparat królewski« (3): Krolowa ſtára [...] wzyęłá koronę/ ſceptrum/ iábłko/ miecż/ y ine áppáraty krolewſkie s ſobą do Węgier. BielKron 377; dawſzy iey [Królewnie Jadwidze] ſkarbow od złotá y śrebrá doſyć/ y wſzytek apparat [!] krolewſki. BielKron 379v [idem] StryjKron 472.

»aparat wojenny« (6): tám muſiał Erykus w rzekę ſkakáć y z ludem/ dziáłá v wſzytki appáraty [!] woienne mu pobráli BielKron 229v; puſzkárnie, prochownie, płátnérze fundowáné máią, y inné áppáraty woienne SarnStat 131; tedy ſzláchtę onégo powiátu ma Stároſtá ruſzyć, y z áppáratem woiennym. SarnStat 545, 2, 125, 549.

»aparat prawny«: O PERSONACH, Ktorych do práwá wołáią/ z ich komitywą y áppáratem práwnym. SarnStat 565.

2. Dobra, wyposażenie, dobytek [apparatus Łac śr] (2): Dał mu záto Krol thy miáſtá [...] ze wſzemi dochody/ okrom ſrebrá/ złothá/ zbroie/ y innych ápárátow [!] ktorych iemu doſyć nádał BielKron 252v.
Szereg:»obdarzenia albo aparaty«: Borboniuſzowe wſzyćki dobrá pobrano obdárzeniá [!] albo ápáraty kazał wyrzucić w Luteciey/ áby iego pámięć namnieyſza niezoſtáłá BielKron 205.
3. Przygotowanie; apparatus Calep [apparatusnagotowanie, przyprawa, ochędożność Mącz 279d] (2): Dźiś/ w náſzych kráióch ſproſnych/ ieſliby co mogło być koſztu álbo ápáratu/ wpoważné obżárſtwo wſzyſtko ſye obroćiło/ że ći co do ćieplic iádą/ ták ſye ſpoſabiáią/ iákoby co nawięcéy á co nawymyślniéy iedli y pili Oczko 18v; Apparatus ‒ Przigotowanie, apparąt, narządzenie Calep 83a.
4. Ceremoniał (1): Arcybiſkup modlitwą nád nim Bogá wzywał. A przytym Dálmátykę poſwiącał z ornatem/ W ktore miał być Krol vbran zwykłym áppáratem. Zátym nań Dálmátykę/ y on ornat włożył/ Támże mu błogosłáwił by go Pan Bog mnożył. StryjWjaz C2v.

Synonim: 2. obdarzenie, 3. nagotowanie, narządzenie, ochędożność, przygotowanie, przyprawa.

KK