Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: GORCZYCZNIK

Następne hasło: GORCZYĆ »

GORCZYCZNY (45) ai

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	gorczyczny	n	N	gorczyczné
	G	gorczyczn(e)go		G	gorczyczn(e)go
	D			D	gorczyczn(e)mu
	A	gorczyczny		A	gorczyczn(e)
	I	gorczycznym		I	gorczycznym
	L			L	gorczycznym

sg m N gorczyczny (1). ◊ G gorczyczn(e)go (1). ◊ A gorczyczny (1). ◊ I gorczycznym (1). ◊ n N gorczyczné (19); -é (2), -(e) (17). ◊ G gorczyczn(e)go (7). ◊ D gorczyczn(e)mu (7). ◊ A gorczyczn(e) (3). ◊ I gorczycznym (3). ◊ L gorczycznym (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Przymiotnik od „gorczyca” (45)

Przymiotnik od „gorczyca” (45): Też ziele ſamo gorcżycżne w winie vwarzone á na krzyż przyłożone ciepło/ czini buynoſć cieleſną FalZioł I 50d; Gdy korzeń gorcżycny włożyſz na bolączy ząb/ vſpokoia bol. Też ma mocz potwierdzaiączą/ trawiączą flegmę mozgową gdy gi kto będzie żwał, albo vcżiń płokanie vſt ſprochu korzenia gorcżycżnego FalZioł I 124d; Theż gdi vcżyniſz plaſtr [...] z oleykiem gorczycznym/ tim namaży tył głowy ogliwſzy [!] włoſy FalZioł I 125a; Theż ſok gorcżycżny bielmo z oka ſpądza. FalZioł I 125b, 124d, 125a [4 r.], b [3 r.]; MurzNT 138v; Podobne ieſt kroleſtwo niebiefkie źiarnu gorczycznemu/ ktore wźiąwſzy cżłowiek/ wśiał na roli ſwoiey. BibRadz Matth 13/31 [przekład tego sarnego tekstu Mar 4/31, Luc 13/19, WujNT Matth 13/31, Luc 13/19], Matth 17/20, Mar 4/31, Luc 13/19; Albo weźmi zárowno fig y gorczycznego náśienia/ vwierćże to weſpołek á rozmázawſzy ná chuſtę ná piegi przykłáday SienLek 79, 40v, 78, 79, 151v; HistRzym 65; RejPos 51; KRoleſtwo Páńſkie/ ktoreś gorcżycżnemu Ziárnu podobne/ co więc/ gdy cżás temu/ Rość/ rodzáynym bydź/ drzewku podobne/ Zywić/ y cięniem chłodźić/ ieſt ſpoſobne GrabowSet O2; LatHar 264; O gorczycznym źiarnie/ y o kwáśie. WujNT przedm 35; Będźiećieli mieć wiárę/ iáko źiárno gorczyczné [granum sinapis]/ rzeczećie tey gorze/ przeydźi ſtąd ondźie: a przeydźie WujNT Matth 17/20 [przekład tego samego tekstu BibRadz, HistRzym 65, RejPos 51, Luc 17/6], Matth 13/31, Mar 4 arg, 31, s. 138 marg, 140 (11); Wśiał Dawid gorczyczne źiarnko niechcąc być źięćiem Saulowym SkarKaz 83b, 82a, b, 83a marg, b.

W charakterystycznych połączeniach: gorczyczny(-e) korzeń (2), liście, nasienie (12), olejek, sok, ziarn(k)o (ziarneczko) (28), ziele.

W przen (1): Przeto źiárnem tym gorczycznym nie gárdząc/ ſámi ſię też w pokorze ſerdeczney kochaymy. SkarKaz 84b.

Cf GORYCZCZANY, GORYCZKOWY